1. Xây dựng nền tảng và phát triển hệ thống
Đầu những năm 1988-1990 của thế kỷ 20, hàng loạt tổ chức tín dụng đô thị bị đổ vỡ trên toàn quốc, làm lòng tin của người dân đối với hệ thống ngân hàng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Vì vậy, khi mô hình Quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) được triển khai thí điểm theo quyết đinh số 390/QĐ-TTG ngày 27/7/1993 của Thủ tướng Chính phủ, Bộ tài chính cũng ban hành Quy tắc bảo hiểm trách nhiệm của QTDND đối với khoản tiền gửi có kỳ hạn, theo quyết định số 101-TCQĐ/BH ngày 01/02/1994. Theo quyết định 101-TCQĐ/BH, Tổng công ty bảo hiểm Việt Nam lúc đó (Bảo Việt) đã triển khai nghiệp vụ Bảo hiểm tiền gửi (BHTG), đây là khởi đầu của chính sách bảo hiểm tiền gửi ở nước ta. Tiếp sau đó, tuy không chịu ảnh hưởng nhiều từ cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á năm 1997 nhưng đây là hồi chuông cảnh báo cho hệ thống ngân hàng nước ta, cần phải chú trọng hơn nữa đến vấn đề BHTG. Bên cạnh đó, cùng với xu hướng thành lập mô hình BHTG trên thế giới và sự hội nhập kinh tế quốc tế mạnh mẽ ở nước ta thời kì đó, việc thành lập tổ chức BHTG là vô cùng cần thiết.
Trong bối cảnh đó, Bảo hiểm tiền gửi việt Nam (BHTGVN) đã được thành lập theo Quyết định số 218/1999/QĐ-TTg ngày 09/11/1999 của Thủ tướng Chính phủ, và chính thức đi vào hoạt động từ ngày 07/07/2000 theo khung pháp lý là Nghị định 89/1999/NĐ-CP, Nghị định 109/2005/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 89) , Quyết định 75/2000/QĐ-TTg. BHTGVN là tổ chức duy nhất thực hiện chính sách BHTG nhằm bảo vệ quyền và lợi ích của người gửi tiền; hỗ trợ các tổ chức tín dụng gặp khó khăn; kiểm soát và phòng ngừa rủi ro trong hoạt động ngân hàng.
2. Thay đổi mô hình tổ chức, đẩy mạnh nghiên cứu, đề xuất và xây dựng cơ sở pháp lý
Những ngày đầu đi vào hoạt động, BHTGVN đã phải đối mặt với nhiều khó khăn thách thức. Nhiều QTDND cơ sở trên các địa bàn khác nhau hoạt động yếu kém, một số quỹ còn có nguy cơ đổ vỡ. Trong khi đó, bộ máy tổ chức của BHTGVN chưa ổn định, cơ chế hoạt động chưa được cụ thể hóa. Tuy nhiên, được sự chỉ đạo sát sao của Ban lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), sự hỗ trợ hiệu quả của các cơ quan chức năng, Bộ, Ban, Ngành của Chính phủ và các đơn vị thuộc NHNN, BHTGVN đã từng bước đi vào hoạt động ổn định. Bên cạnh đó, tập thể lãnh đạo và cán bộ, viên chức trong toàn hệ thống BHTGVN đã luôn đoàn kết, nỗ lực vì mục tiêu chung. Trong giai đoạn này hệ thống BHTGVN gồm có Trụ sở chính và 6 Chi nhánh khu vực. Bộ máy Trụ sở chính bao gồm Hội đồng quản trị, Ban điều hành cùng các Phòng, ban chuyên môn nghiệp vụ. Các Chi nhánh cũng hình thành các phòng chức năng về BHTG.
Năm 2006, BHTGVN thực hiện tái cấu trúc bộ máy, tách Phòng Giám sát thành Phòng giám sát hệ thống ngân hàng (P.GS I) và Phòng giám sát các Tổ chức tín dụng khác (P.GS II); tách Phòng kiểm tra thành Phòng kiểm tra hệ thống ngân hàng (P.KT I) và Phòng kiểm tra các Tổ chức tín dụng khác (P.KT II); thành lập Phòng Nghiên cứu Tổng hợp và hợp tác quốc tế. Sau đó, BHTGVN triển khai tái cấu trúc các Chi nhánh. Trong giai đoạn này, BHTGVN đã đánh dấu bước ngoặt quan trọng với việc đề xuất nâng cao cơ sở hạ tầng pháp lý cho hoạt động BHTG.
Năm 2007, Chính phủ đã giao cho NHNN chủ trì, phối hợp với các Bộ, Ngành có liên quan xây dựng Luật BHTG. Trên cơ sở đó, BHTGVN đã chủ động nghiên cứu, đề xuất, tham mưu với NHNN về các nội dung của Luật. Trong quá trình xây dựng Luật, BHTGVN cũng nhận được sự hỗ trợ tích cực của các tổ chức quốc tế như Ngân hàng thế giới, Ngân hàng phát triển Châu Á. Năm 2006, BHTGVN là thành viên của Hiệp hội BHTG quốc tế. BHTGVN đã ký kết hợp tác với các tổ chức BHTG Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Lào, tạo cơ hội cho BHTGVN học hỏi những thành công riêng của từng nước để vận dụng phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Đáng chú ý trong năm 2007, BHTGVN đã đăng cai thành công Hội nghị thường niên lần thứ 5 của Ủy ban khu vực châu Á (ARC5) thuộc Hiệp hội BHTG quốc tế, qua đó, khẳng định vị thế của mình.
3. Củng cố bộ máy, tăng cường năng lực hoạt động
Luật BHTG chính thức có hiệu lực thi hành ngày 01/01/2013, hoạt động BHTG đã được điều chỉnh bởi cơ sở pháp lý cao nhất. Trong giai đoạn này, BHTGVN tiếp tục nghiên cứu, tham mưu với NHNN xây dựng và hoàn thiện các văn bản pháp lý hướng dẫn luật; đồng thời, chủ động triển khai Luật BHTG trong thực tiễn hoạt động của BHTGVN. Đến nay, Trên cơ sở Quyết định 3090/QĐ-NHNN ngày 31/12/2013, BHTGVN đã tiến hành cơ cấu bộ máy tại Trụ sở chính và 6 Chi nhánh khu vực.
Năm 2014 đánh dấu cột mốc 15 năm thành lập BHTGVN, và là bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện cơ sở pháp lý và tổ chức. Với sự chỉ đạo sát sao của NHNN, đến nay, các văn bản hướng dẫn Luật BHTG đã được ban hành, lãnh đạo cấp cao của BHTGVN đã từng bước được kiện toàn, tạo nền tảng cho giai đoạn phát triển ổn định của BHTGVN.
Từ cột mốc ngày 09/11/1999 đến nay, sau 15 năm hoạt động và trưởng thành, BHTGVN đã đi được một hành trình dài của sự thành công. Nhưng vượt lên trên tất cả là sự nỗ lực không ngừng của toàn thể cán bộ công nhân viên, Ban lãnh đạo BHTGVN qua các thế hệ. Tất cả đều hướng tới mục tiêu chung là tạo dựng niềm tin của công chúng vào hệ thống ngân hàng thông qua chính sách BHTG hiệu quả, từ quản trị điều hành, tổ chức bộ máy đến những hoạt động nghiệp vụ của BHTGVN.