Trang Chủ
Thực tế, vai trò của BHTGVN khi tham gia quá trình tái cơ cấu hệ thống TCTD, đặc biệt là với TCTD yếu kém nói chung ngày càng được nâng cao, qua đó bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền, góp phần duy trì sự ổn định của hệ thống các TCTD, bảo đảm sự phát triển an toàn, lành mạnh của hoạt động ngân hàng.
Đến nay, công tác tái cơ cấu hệ thống các TCTD đã được ngành Ngân hàng triển khai quyết liệt và đạt những kết quả tích cực. Hệ thống các TCTD nhìn chung hoạt động ổn định, thanh khoản được đảm bảo, giảm sở hữu chéo, không để xảy ra đổ vỡ, phá sản ngân hàng. Niềm tin của người dân vào hệ thống ngân hàng và đồng VND được củng cố và đảm bảo. Lãi suất cho vay có xu hướng giảm dần và ổn định đến nay góp phần hỗ trợ cho các doanh nghiệp tiết kiệm chi phí khi vay vốn ngân hàng để mở rộng sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, tái cơ cấu ngân hàng yếu kém đến nay vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc.
Tái cơ cấu ngân hàng yếu kém trong điều kiện còn nhiều khó khăn
Trong phiên chất vấn trước Quốc hội ngày 6/11 về vấn đề tái cơ cấu các ngân hàng yếu kém, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng cho biết, xây dựng đề án tái cơ cấu ngân hàng yếu kém là việc rất khó.
"Ở điều kiện bình thường đã khó, trong bối cảnh nền kinh tế chịu tác động của dịch Covid-19 cũng như biến động của kinh tế thế giới thì việc thực hiện tái cơ cấu các ngân hàng yếu kém càng khó hơn. Việc xây dựng đề án khó, phức tạp, chưa có tiền lệ trong khi năng lực của người tham gia đề án xây dựng cũng hạn chế", bà Hồng nói.
Đặc biệt, bà Hồng cũng đề cập đến việc tìm kiếm nhà đầu tư tham gia trên cơ sở tự nguyện cũng khó khăn. Cơ chế chính sách hỗ trợ cho việc này cũng cần phải được xin ý kiến cấp cơ quan để có sự đồng thuận thống nhất.
"Đối với các ngân hàng này, chúng tôi cũng xin ý kiến cấp có thẩm quyền và đang trong quá trình thực hiện những bước theo kế hoạch này để trước khi hoàn thiện đề án chi tiết trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và sẽ thực hiện theo đúng đề án này", bà Hồng nhấn mạnh.
Trước đó, NHNN đã công bố lấy ý kiến của các tổ chức, cá nhân đối với Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật TCTD. Trong đó, liên quan đến vấn đề nhân sự khi tham gia tái cơ cấu các ngân hàng yếu kém, NHNN cũng chỉ ra một số bất cập.
Cụ thể, Luật các TCTD hiện hành quy định: Cán bộ, công chức, người quản lý từ cấp phòng trở lên trong các doanh nghiệp mà Nhà nước nắm từ 50% vốn điều lệ trở lên, trừ người được cử làm đại diện quản lý phần vốn góp của Nhà nước tại tổ chức tín dụng không được là Kế toán trưởng, Giám đốc chi nhánh, Giám đốc công ty con của TCTD.
Tuy nhiên, trong thời gian qua, thực hiện nhiệm vụ tái cơ cấu các TCTD yếu kém, NHNN đã cử/chỉ định một số trường hợp là công chức hoặc các nhân sự lãnh đạo cấp phòng trở lên tại các ngân hàng thương mại (NHTM) do nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ (VietinBank, Vietcombank) tham gia tái cơ cấu và giữ các chức vụ trong Hội đồng thành viên/Hội đồng quản trị, Ban Điều hành, Ban kiểm soát tại một số TCTD bị kiểm soát đặc biệt (Ngân hàng Đông Á) và các ngân hàng mua bắt buộc (GPBank, OceanBank, CB).
Do đó, NHNN cho rằng để tạo hành lang pháp lý cho việc cử/chỉ định và tiếp nhận trở lại đơn vị cũ khi đã hoàn thành công tác, đồng thời không trái với các quy định tại Điều 33 Luật các TCTD thì cần có quy định ngoại lệ đối với nhóm đối tượng nêu trên.
Ngoài ra, NHNN cũng đề xuất cơ chế miễn trừ trách nhiệm cho các cán bộ thanh tra, giám sát trước các rủi ro pháp lý trong quá trình xử lý TCTD yếu kém.
Bởi theo cơ quan quản lý, việc xử lý TCTD yếu kém là vấn đề khó khăn, phức tạp và gây ra rủi ro pháp lý cho NHNN nói chung cũng như các cán bộ tham gia trực tiếp vào quá trình tái cơ cấu các TCTD được kiểm soát đặc biệt.
Điều này ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý cán bộ (trên thực tế có không ít cán bộ xin nghỉ việc hoặc xin chuyển công tác khi được giao thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến xử lý TCTD yếu kém, bao gồm các việc tham gia Ban Kiểm soát đặc biệt) do pháp luật không có cơ chế miễn trừ trách nhiệm cho các cán bộ này trước các rủi ro pháp lý. Điều này đã tác động và ảnh hưởng tiêu cực đến nguồn nhân lực xử lý TCTD yếu kém, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả xử lý TCTD yếu kém.
Như vậy, quá trình tái cơ cấu TCTD yếu kém còn rất nhiều khó khăn cần tháo gỡ, đặc biệt là vấn đề nhân sự.
Nâng cao vai trò BHTGVN trong can thiệp sớm TCTD
Tại dự án Luật Các TCTD sửa đổi, vấn đề can thiệp sớm đang là một nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm. Một trong những điểm đáng chú ý, dự thảo lần này làm mới quy trình can thiệp sớm đối với TCTD và trong các biện pháp hỗ trợ tại giai đoạn can thiệp sớm, trên cơ sở các biện pháp hỗ trợ trong giai đoạn kiểm soát đặc biệt, dự thảo Luật bổ sung các biện pháp hỗ trợ từ TCTD hỗ trợ, đồng thời có sự tham gia của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN), Ngân hàng hợp tác xã Việt Nam. Đây đều là các nguồn lực được huy động từ nội tại hệ thống TCTD, nâng cao trách nhiệm của các TCTD đối với việc duy trì và đảm bảo an toàn hệ thống, đồng thời giảm áp lực, chi phí cho cơ quan quản lý trong quá trình xử lý TCTD yếu kém.
Cụ thể, đối với sự tham gia vào quy trình can thiệp sớm của BHTGVN, để kịp thời bảo vệ quyền lợi người gửi tiền, đảm bảo an toàn hệ thống TCTD, NHNN có văn bản áp dụng can thiệp sớm tối thiểu bao gồm nội dung: Tình trạng, lý do TCTD cần sự hỗ trợ của BHTGVN. Tùy theo thực trạng, tính chất, mức độ rủi ro của tình trạng cần can thiệp sớm của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, BHTGVN có thể tham gia một hoặc một số các biện pháp can thiệp sớm sau đây: phối hợp xây dựng phương án chi trả tiền gửi; cho vay đặc biệt để hỗ trợ thanh khoản khi TCTD có nguy cơ mất khả năng chi trả hoặc lâm vào tình trạng mất khả năng chi trả, đe dọa sự ổn định của hệ thống; và để hỗ trợ thực hiện phương án khắc phục, phương án hỗ trợ trước kiểm soát đặc biệt, phương án chuyển giao bắt buộc…
Tại Việt Nam, NHNN là cơ quan chịu trách nhiệm chính trong việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời các TCTD yếu kém, BHTGVN hỗ trợ NHNN quá trình phát hiện sớm và can thiệp kịp thời thông qua việc giám sát từ xa, kiểm tra tại chỗ và tham gia vào quá trình kiểm soát đặc biệt.
Những năm qua, BHTGVN đã tích cực triển khai có hiệu quả hai nghiệp vụ giám sát và kiểm tra, đặc biệt là kiểm tra chuyên sâu theo chỉ đạo của NHNN nhằm phát hiện và kiến nghị NHNN xử lý kịp thời các vi phạm quy định pháp luật về bảo hiểm tiền gửi, góp phần hạn chế các hành vi gian lận, trục lợi tiền bảo hiểm để bảo vệ tốt hơn quyền lợi hợp pháp của người gửi tiền; cảnh báo sớm các rủi ro đe dọa an toàn trong hệ thống ngân hàng.
Đối với công tác tham gia kiểm soát đặc biệt, tại Luật Các TCTD sửa đổi (2017), ngoài việc tham gia kiểm soát đặc biệt, vai trò của BHTGVN được nâng lên một bước khi được giao thêm nhiệm vụ trong quá trình tái cơ cấu các tổ chức tín dụng như: Tham gia đánh giá tính khả thi phương án phục hồi, phương án sáp nhập, hợp nhất, chuyển nhượng toàn bộ cổ phần, phần vốn góp; tham gia xây dựng phương án phá sản; cho vay đặc biệt; mua trái phiếu dài hạn của TCTD hỗ trợ; miễn phí bảo hiểm tiền gửi.
Việc bổ sung sự tham gia của BHTGVN vào quy trình can thiệp sớm (tại dự thảo Luật Các TCTD sửa đổi) cho thấy vai trò của tổ chức bảo hiểm tiền gửi trong bảo đảm an toàn hệ thống, cũng như tham gia tái cơ cấu các TCTD, bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người gửi tiền ngày càng được đề cao.
Tuy nhiên, để tận dụng được tối đa nguồn lực của tổ chức BHTG, nhiều ý kiến cho rằng cần sớm sửa Luật BHTG nhằm đảm bảo đồng bộ, thống nhất với các quy định tại Luật Các TCTD. Trong đó, định hướng rõ ràng việc sử dụng công cụ BHTG vào quá trình can thiệp sớm thông qua quy định rõ về quyền và nghĩa vụ của tổ chức BHTG; bổ sung quyền hạn cho BHTGVN tham gia tái cơ cấu, xử lý TCTD yếu kém một cách cụ thể hơn, trong đó không loại trừ việc bổ sung nhân sự của BHTGVN vào đội ngũ tham gia tái cơ cấu TCTD yếu kém.
Song song với quá trình hoàn thiện cơ sở pháp lý, việc xác định cơ chế tài chính phục vụ cho hoạt động này là vô cùng quan trọng, cần được quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật. Để tận dụng được tối đa nguồn lực của tổ chức BHTG, cần sớm sửa Luật BHTG, nâng cao năng lực tài chính cũng như nguồn lực cho BHTGVN.
Tại Chiến lược Phát triển BHTG đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã nêu giải pháp về nâng cao năng lực tài chính cho tổ chức BHTG. Theo đó, tăng cường năng lực tài chính thông qua việc cho phép tổ chức BHTG đa dạng hóa hình thức và danh mục đầu tư gồm: Mua và bán trái phiếu do Chính phủ bảo lãnh; gửi tiền tại NHTM có chất lượng hoạt động tốt; mua và bán trái phiếu, kỳ phiếu, tín phiếu, chứng chỉ tiền gửi do các ngân hàng thương mại có chất lượng hoạt động tốt phát hành; mua, bán trái phiếu chính quyền địa phương theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý nợ công, các văn bản hướng dẫn và được xếp hạng tín nhiệm cao. Bên cạnh đó, bổ sung hình thức vay từ NHNN trong trường hợp nguồn vốn của tổ chức BHTG không đủ để trả tiền bảo hiểm; xây dựng đề án tiếp cận nguồn vốn hỗ trợ trong trường hợp nguồn vốn của tổ chức BHTG tạm thời không đủ để trả tiền bảo hiểm.
Đối với vấn đề nhân sự tham gia tái cơ cấu TCTD yếu kém, tổ chức BHTG chọn lọc, đề xuất cán bộ năng lực, kinh nghiệm, là cán bộ chủ chốt để NHNN quyết định, nhân sự được cử đi theo quy định. Do đó, trong trường hợp cần cử một số lượng lớn cán bộ tham gia nhận nhiệm vụ tại TCTD yếu kém, BHTGVN sẽ gặp khó khăn trong việc sàng lọc, lựa chọn nhân sự. Mặt khác, việc cử cán bộ nhận nhiệm vụ tại TCTD được kiểm soát đặc biệt, nếu được thực hiện trên quy mô lớn cũng sẽ có những ảnh hưởng nhất định đến công tác quy hoạch cán bộ, BHTGVN tạm thời thiếu hụt cục bộ nguồn nhân lực chất lượng cao. Điều này đòi hỏi BHTGVN phải không ngừng bồi dưỡng, nâng cao chất lượng nhân lực nội bộ, thực hiện công tác nhân sự bài bản, dự trù các tình huống cần cử cán bộ nhận nhiệm vụ theo yêu cầu của NHNN.
Hà Linh
Tài liệu tham khảo:
BHTGVN: div.gov.vn
Cổng thông tin điện tử NHNN: sbv.gov.vn
