Sự kiện Việt Nam tham gia Hiệp định đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) là một trong những tiêu điểm của nền kinh tế trong thời gian vừa qua. Sự kiện này vừa đem lại nhiều cơ hội cũng như thách thức cho nền kinh tế nói chung và ngành ngân hàng nói riêng. Vậy vai trò của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN) trong bối cảnh này được thể hiện như thế nào và BHTGVN sẽ có những định hướng chính sách ra sao để góp phần giúp các ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam vượt qua những khó khăn của quá trình hội nhập ?
TPP mở rộng cơ hội cho ngành ngân hàng
Đối với ngành tài chính - ngân hàng, việc gia nhập TPP sẽ mang lại những cơ hội phát triển. Đây là dịp để các NHTM Việt Nam “cọ xát” với những ngân hàng nước ngoài mạnh về tài chính, chuyên nghiệp về quản trị, điều hành, hiện đại về công nghệ. Từ đó giúp các NHTM Việt Nam học hỏi các NHTM nước ngoài theo tiêu chuẩn quốc tế, phát triển phong phú về các sản phẩm dịch vụ, nâng cao năng lực quản trị và tài chính. Việc gia nhập TPP cũng giúp các luồng vốn đầu tư quốc tế vào Việt Nam tăng trưởng mạnh trong thời gian tới tạo thuận lợi cho hệ thống ngân hàng tăng cường thanh khoản và gia tăng cơ hội kinh doanh. Bên cạnh đó, đây cũng là cơ hội cho các NHTM trong nước có thể mở rộng thị trường và hợp tác quốc tế. Hơn nữa, Hiệp định TPP sẽ tạo triển vọng cho ngân NHTM đạt mức tăng trưởng mạnh, mở ra cơ hội cho các NHTM Việt Nam đồng hành hỗ trợ vốn, dịch vụ cho các doanh nghiệp xuất khẩu trong tương lai.
Một số thách thức
Ngoài những cơ hội,từ gia nhập TPP, ngành ngân hàng cũng phải đối mặt với không ít thách thức, cụ thể:
(i) Đối với khối các NHTM: Những thách thức này bao gồm về năng lực tài chính, công nghệ thông tin, nguồn nhân lực, quản trị điều hành, sản phẩm dịch vụ. Ngoài ra, việc bị lấn sân thị phần cũng khiến các ngân hàng phải chủ động đưa ra những gói sản phẩm mới hấp dẫn, thậm chí chấp nhận cắt giảm lợi nhuận để bảo đảm tính cạnh tranh cao phục vụ mục tiêu giữ vững thị phần.
(ii) Đối với NHNN và các cơ quan giám sát tài chính quốc gia: Nhiệm vụ đặt ra đối với các cơ quan này là tăng cường công tác kiểm soát rủi ro tài chính và rủi ro đạo đức và vấn đề nợ xấu trong hệ thống ngân hàng. Về phía NHNN, cần đưa ra chính sách nới “room” phù hợp để các NHTM nội địa vẫn nhận được vốn đầu tư từ nước ngoài nhưng không bị thâu tóm. Viễn cảnh các doanh nghiệp niêm yết trong lĩnh vực sản xuất thương mại đã từng bị nhà đầu tư nước ngoài chi phối, thao túng có thể lặp lại đối với ngành ngân hàng.
Để đối mặt với những thách thức trong quá trình hội nhập, các NHTM phải luôn ý thức làm mới mình thông qua việc đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ, ứng dụng công nghệ hiện đại, tăng cường vốn, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, quản trị theo chuẩn mực quốc tế. Bên cạnh đó, Chính phủ đã có những động thái hỗ trợ các ngân hàng Việt Nam tham gia hội nhập như: tái cấu trúc quyết liệt, nâng cao năng lực tài chính, giảm nợ xấu và điều hành tình hình tỷ giá, lãi suất hợp lý để tạo môi trường kinh tế vĩ mô ổn định.
Phát huy vai trò của tổ chức BHTG tại Việt Nam trong quá trình hội nhập
Trong bối cảnh hội nhập TPP với nhiều thách thức đặt ra, vai trò của BHTGVN càng được thể hiện rõ nét thông qua một số hoạt đông, cụ thể:
Củng cố niềm tin người gửi tiền: Trong bối cảnh các ngân hàng tái cấu trúc, sáp nhập, đồng Việt Nam dễ bị ảnh hưởng bởi những ngoại tệ như USD hay Nhân dân tệ. Do đó, việc tạo tâm lý yên tâm về an toàn tiền gửi là một vấn đề quan trọng, góp phần thúc đẩy quá trình huy động vốn và tránh tình trạng đô la hóa. Trước yêu cầu đặt ra, BHTGVN đóng vai trò quan trọng trong củng cố niềm tin cho người gửi tiền.
Góp phần duy trì an toàn hệ thống bằng các công cụ kiểm tra, giám sát: BHTGVN là một công cụ chính sách hữu hiệu của NHNN. Thông qua các nghiệp vụ về giám sát, kiểm tra hoạt động của các tổ chức tham gia BHTG, BHTGVN sẽ phát hiện những sai phạm để có cảnh báo kịp thời đối với các tổ chức này, qua đó đảm bảo việc khắc phục và duy trì an toàn hệ thống. Có thể nói, BHTGVN là một “mắt xích” quan trọng trong mạng lưới giám sát tài chính quốc gia.
Khích lệ cạnh tranh bình đẳng giữa các TCTD: Trong cuộc chạy đua thị phần khách hàng, thông thường lợi thế cạnh tranh sẽ thuộc về các ngân hàng lớn. Tuy nhiên, với sự hiện diện của chính sách BHTG, khoảng cách đó sẽ được rút ngắn dần, bởi vai trò của BHTGVN là góp phần đảm bảo an toàn hệ thống chứ không chỉ đối với riêng một TCTD đơn lẻ nào. Chính điều đó tạo ra sự bình đẳng trong cạnh tranh giữa các TCTD.
Phát triển mô hình BHTG phù hợp với xu thế chung của thông lệ quốc tế: Hiện nay, trên thế giới đã có hơn 100 quốc gia thành lập hệ thống BHTG. Những nước có nền kinh tế nói chung và hệ thống ngân hàng nói riêng phát triển mạnh (tiêu biểu là Mỹ, Nhật…), công cụ BHTG rất được coi trọng và sử dụng hiệu quả. Tại Việt Nam, việc xây dựng mô hình BHTG hiệu quả thể hiện sự hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, đặc biệt trong khía cạnh đảm bảo an toàn hệ thống tài chính, ngân hàng.
Chính sách BHTG góp phần nâng cao uy tín của các NHTM: Tham gia Hiệp định TPP, các NHTM sẽ có nhiều cơ hội mở rộng thị phần sang thị trường nước ngoài, kết hợp với các đối tác quốc tế. Do đó, việc tham gia BHTG giúp uy tín các NHTM tăng lên, thể hiện hệ thống các NHTM Việt Nam ngày càng hiện đại và hoạt động lành mạnh.
Xác định vai trò là công cụ chính sách công của Chính phủ nhằm đảm bảo lợi ích của người gửi tiền và là một bộ phận của hệ thống giám sát tài chính quốc gia trong bối cảnh hội nhập TPP, BHTGVN luôn nỗ lực hoàn thiện các mục tiêu chiến lược, nâng cao chất lượng nhân sự, hiện đại hóa hệ thống kiểm tra, giám sát, nâng cao năng lực tài chính và pháp lý. Bên cạnh đó, BHTGVN luôn đồng hành với các TCTD nhằm vượt qua những thách thức trong quá trình hội nhập.
Tài liệu tham khảo
Tác động của Hiệp định đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) đến ngành ngân hàng Việt Nam – Nguyễn Thị Hương Thanh- Viện chiến lược ngân hàng – NHNNVN