Cơ sở pháp lý
Những năm đầu thực hiện công tác kiểm tra của Chi nhánh gặp rất nhiều khó khăn do nguồn nhân lực còn mỏng, trang thiết bị phục vụ kiểm tra còn thiếu, hành lang pháp lý về hoạt động kiểm tra của BHTG chưa đầy đủ.
Từ năm 2007, chất lượng công tác kiểm tra tại chỗ đã được nâng cao. Chi nhánh chuyển dần từ kiểm tra tuân thủ sang kiểm tra an toàn. Bên cạnh đó, kế hoạch và nội dung kiểm tra được Chi nhánh xây dựng chi tiết nhằm đánh giá được thực trạng hoạt động, phát hiện những rủi ro hiện tại và tiềm ẩn, qua đóđưa ra cảnh báo sớm yêu cầu đơn vị có biện pháp xử lý chấn chỉnh kịp thời nhằm đảm bảo an toàn trong hoạt động vàhạn chế tổn thất có thể xảy ra.
Luật BHTG có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2013 đã có sự điều chỉnh trong hoạt động kiểm tra của BHTG. Khoản 9 Điều 13 Luật BHTG quy định “Tổ chức BHTG có quyền theo dõi, kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về BHTG; kiến nghị NHNN Việt Nam xử lý hành vi vi phạm quy định của pháp luật về BHTG’’. Theo đó, BHTGVN chỉ kiểm tra các tổ chức tham gia BHTG trong việc chấp hành các quy định của pháp luật về BHTG mà không thực hiện kiểm tra việc chấp hành các quy định về an toàn trong hoạt động ngân hàng như trước đây.
Tuy nhiên cùng với giám sát từ xa công tác kiểm tra vẫn luôn được Chi nhánh xác định là một nghiệp vụ quan trọng, cần thiết góp phần thực hiện mục tiêu chính sách của BHTG Việt Nam trong suốt thời gian qua.
Một số kết quả đạt được
Tính đến hết năm 2014, Chi nhánh đã thực hiện được 796 lượt kiểm tra, 04 lượt phúc tra, 03 lượt kiểm tra theo chuyên đề đối với các tổ chức tham gia BHTG trên địa bàn (trong đó: 744 lượt kiểm tra QTDND, 11 lượt kiểm tra NHTMCP, 2 lượt kiểm tra QTDND TW, 39 lượt kiểm tra Chi nhánh NHTMNN).
Qua kiểm tra cho thấy các đơn vị cơ bản chấp hành tương đối tốt các quy định của pháp luật về BHTG; thực hiện tốt các văn bản chỉ đạo của ngành; cung cấp đầy đủ, kịp thời tài liệu, chứng từ liên quan đến nội dung kiểm tra, các TCTD trên địa bàn Chi nhánh quản lý luôn hoạt động ổn định và phát triển an toàn. Bên cạnh đó, công tác kiểm tra cũng phát hiện một số vấn đề còn tồn tại cần được khắc phục kịp thời, cụ thể:
Việc chấp hành chế độ thông tin báo cáo:Hầu hết các đơn vị được kiểm tra đều chấp hành tương đối tốt chế độ thông tin báo cáo đối với BHTGVN, một số đơn vị chấp hành chưa tốt là do phần mềm chưa thể tạo file báo cáo hoặc file báo cáo bị lỗi về mặt cấu trúc. Đến thời điểm hiện tại do phát huy tốt công tác hỗ trợ truyền tin nên về cơ bản nhược điểm trên đã được khắc phục, trên địa bàn Chi nhánh quản lý thường xuyên duy trì hơn 90% số lượng QTDND thực hiện truyền thông tin báo cáo cho BHTGVN.
- Niêm yết Chứng nhận BHTG và Nội dung của việc BHTG:
Kiểm tra thực tế cho thấy đa số các đơn vị chấp hành tốt việc niêm yết chứng nhận BHTG và nội dung của việc BHTG. Tuy nhiên,một số ít đơn vị khi thành lập phòng giao dịch chưa hoàn thiện hồ sơ xin cấp bổ sung do chưa hiểu rõ các quy định về BHTG, cụ thể là một số trường hợp: chỉ niêm yết chứng nhận BHTG tại trụ sở chính hoặc có đơn vị tự copy chứng nhận BHTG để niêm yết tại phòng giao dịch...
- Bổ sung hồ sơ pháp lý:
Nhiều đơn vị được kiểm tra chưa chấp hành tốt việc bổ sung hồ sơ pháp lý cho BHTGVNdo không chú trọng hoặc cán bộ phụ trách tại QTDND chưa nắm rõ các quy định về BHTG để gửi bổ sung cho BHTGVN.
- Tính và nộp phí BHTG:
Qua kiểm tra phát hiện một số đơn vị còn sai sót trong quá trình tính và nộp phí BHTG do chủ quan dựa vào phần mềm tính phí mà không kiểm soát chặt chẽ,dẫn đến lấy sai số dư tiền gửi được bảo hiểm hoặc khi chuyển tiền nộp phí BHTG thì ghi chưa đúng các thông tin cần thiết dẫn đến nộp chậm.
Đề xuất, kiến nghị
Để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra của BHTGVN nói chung và Chi nhánh , đồng thời đẩy mạnh việc chấp hành các quy định pháp luật về BHTG đối với các tổ chức tham gia BHTG, bài viết xin đưa ra một số kiến nghị như sau đối với BHTGVN:
- Thứ nhất, BHTGVNcần chú trọng tăng cường công tác đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để hoạt động kiểm tra đạt hiệu quả cao hơn nữa;
- Thứ hai, phối hợp với Chi nhánh NHNN các tỉnh - thành phố tổ chức các buổi hội thảo, tập huấn, giới thiệu về nghiệp vụ BHTG cho đối tượng là các QTDND.
- Thứ ba, cần đẩy mạnh hơn nữa công tác thông tin tuyên truyền về chính sách BHTG, đưa Luật BHTG tiến gần đến thực tiễn đời sống.
- Thứ tư, xem xét việc bổ sung thêm mục trao đổi thông tin đối với các tổ chức tham gia BHTG trên website BHTGVN để các đơn vị hiểu rõ hơn các quy định của pháp luật về BHTG, đồng thời là nơi để các tổ chức tham gia BHTG có thể tra cứu thông tin khi cần thiết.
- Thứ năm, kiến nghị với NHNN về việc ban hành thông tư hướng dẫn thi hành Luật BHTG, trong đó cho phép BHTGVN có chế tài xử phạt nghiêm khắc đối với những tổ chức tham gia BHTG cố tình vi phạm các quy định về BHTG.