Trước khi một tổ chức tài chính gặp khó khăn đạt đến “điểm” mà tại đó giải pháp xử lý đưa ra là cần thiết, thì tổ chức tài chính này thường có những tác động khác nhau nhằm tăng cường các hoạt động của tổ chức mình. Những nỗ lực này có thể là nỗ lực tái cơ cấu tổ chức, thường được coi là các giải pháp “khu vực tư nhân” và không gây tổn thất chi phí cho tổ chức BHTG hoặc chính phủ.
Nếu các giải pháp khu vực tư nhân không thành công, cơ quan có thẩm quyền phải đưa ra quyết định là tổ chức đã bị đổ vỡ. Quyết định này được đưa ra trên cơ sở các tiêu chí của một thành viên trong mạng lưới bảo đảm được giao thẩm quyền.
Phần tiếp theo sẽ giới thiệu cụ thể hơn về các vấn đề trong xử lý, bao gồm (1) các mục tiêu định hướng; (2) các phương pháp xử lý; (3) các thủ tục lựa chọn phương pháp xử lý và tổ chức mua lại; và (4) bố trí nhân sự trong hoạt động xử lý.
Mục tiêu định hướng cho quá trình xử lý
Mục tiêu chung định hướng cho các chiến lược xử lý tại hầu hết các quốc gia là phải hành động nhanh để người gửi tiền tiếp cận ngay lập tức tiền gửi của họ và giá trị tài sản có của tổ chức bị đổ vỡ được bảo vệ tới mức có thể. Các mục tiêu cụ thể hơn nói chung có thể chia làm 3 nhóm: thứ nhất, giảm thiểu các chi phí xử lý (chi phí thấp nhất); thứ hai, có thể ngăn ngừa các “vấn đề” liên quan tới đổ vỡ của các tổ chức lớn và phức tạp; thứ ba, ngăn ngừa những gián đoạn của dịch vụ ngân hàng trong các thị trường hoặc trong khu vực cụ thể.
Lựa chọn các phương pháp xử lý
Tổ chức tài chính rơi vào tình trạng có nguy cơ đổ vỡ hoặc đã bị đổ vỡ mà các giải pháp khu vực tư nhân không thành công, thì có thể lựa chọn 3 giải pháp cơ bản để xử lý tổ chức này. Tổ chức có thể được mang ra thanh lý, bán lại hoặc được hỗ trợ để ngăn ngừa đổ vỡ.
Các phương pháp xử lý nói chung được chia làm 3 loại: thanh lý và chi trả cho người gửi tiền; các giao dịch mua và nhận nợ thay (bán); và hỗ trợ tài chính ngân hàng mở. Luật phá sản/mất khả năng thanh toán và các luật khác hiện hành có thể tác động lớn tới việc lựa chọn các phương pháp xử lý. Những luật này khác nhau đáng kể giữa các nước và trong một số trường hợp, có thể tác động gây khó khăn cho việc thực hiện các phương pháp xử lý. Vì ý nghĩa đặc biệt của các ngân hàng và những đổ vỡ ngân hàng, các nước có thể yêu cầu xem xét lại các luật phá sản/mất khả năng thanh toán nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc tồn tại có trật tự của các tổ chức có vấn đề.
Thủ tục lựa chọn và thực hiện các biện pháp xử lý
Thủ tục để lựa chọn và thực hiện các biện pháp xử lý khác nhau giữa các quốc gia. Ví dụ, các thủ tục này có thể được sử dụng có hiệu quả tại một nước cụ thể có thể phụ thuộc vào số lượng tổ chức mua lại tiềm năng, tính thường xuyên của đổ vỡ ngân hàng, quan điểm của công chúng đối với đổ vỡ ngân hàng, giai đoạn phát triển của thị trường tài sản và các vấn đề khác. Phần dưới đây chỉ thảo luận các vấn đề trên phổ biến ở một số nước.
Các tài sản được đưa ra bán
Khi một tổ chức tài chính đổ vỡ và được đưa ra chào bán, cần phải có những quyết định khác nhau về loại và số lượng các tài sản được đưa ra bán. Các quyết định này có thể bao gồm tổng tài sản có, các tài sản có chất lượng cao, hoặc các nhóm tài sản tương tự của tổ chức bị đổ vỡ.
Các nước chưa phát triển thị trường tài sản có thể yêu cầu chuyển các tài sản này tới tổ chức mua và có thể phải có những khuyến khích đáng kể để bù đắp rủi ro của tổ chức mua lại. Mặt khác, một số quốc gia đã thành lập cơ quan thanh lý tài sản tập trung để mua những tài sản có rủi ro từ các tổ chức đang đổ vỡ và các tổ chức khác để tiếp tục thanh lý.
Đấu thầu cạnh tranh
Nếu tổ chức bị đổ vỡ được bán, giữa các tổ chức mua lại tiềm năng có thể được thực hiện thông qua quá trình đấu giá cạnh tranh hoặc qua đàm phán tư. Đấu thầu cạnh tranh có thuận lợi là minh bạch hơn và giá cao hơn trong một số trường hợp, nhưng có thể không cần thiết hoặc không dễ thực hiện nếu chỉ có số lượng nhỏ các tổ chức mua tiềm năng.
Cung cấp thông tin cho các tổ chức mua lại tiềm năng
Về nguyên tắc, thông tin cung cấp cho tổ chức mua lại càng có giá trị, thì chi phí xử lý sẽ càng ít hơn đối với tổ chức BHTG. Việc thiếu các thông tin liên quan có thể khiến cho các tổ chức mua tiềm năng đưa ra giá thầu rất thấp để ngăn ngừa rủi ro là không thể định giá được tài sản. Tại một số nước, các tổ chức mua tiềm năng phải cam kết bí mật để có quyền sử dụng các thông tin này.
Chào bán các tổ chức bị đổ vỡ
Tổ chức bị đổ vỡ có thể được đưa ra chào bán công khai hoặc “kín”. Việc chào bán rộng rãi làm minh bạch hơn quá trình này và có thể tăng số lượng nhà thầu. Tuy nhiên, tại các nước chỉ có ít các tổ chức mua lại trong nước đủ tư cách và/hoặc hạn chế sự tham gia của các ngân hàng nước ngoài, thì việc rao bán công khai có thể không đáp ứng được các mục đích hữu ích.
Bố trí nhân sự cho hoạt động xử lý
Khi tổ chức tài chính đổ vỡ xuất hiện từng đợt, tổ chức BHTG và các thành viên khác trong mạng lưới bảo đảm an toàn đối mặt với những thách thức về nhân sự. Ngoài ra, Luật quản lý lao động có thể ngăn cản việc thuê nhân viên ngắn hạn để xử lý khối lượng công việc tối đa. Trong những tình huống như vậy, các nhà thầu bên ngoài có thể được thuê. Một lựa chọn khác, các tổ chức tài chính khác có thể đảm đương chức năng chi trả tiền gửi và thanh lý tài sản đối với từng đổ vỡ cụ thể trong khoảng thời gian cố định với chi phí cơ bản. Nếu các nhà thầu hoặc các tổ chức cung cấp dịch vụ bên ngoài được sử dụng rộng rãi, cần có các điều khoản về hoạt động giám sát để đảm bảo rằng các hoạt động của các nhà thầu hoặc tổ chức cung cấp dịch vụ được sắp xếp tương quan chặt chẽ với các mục tiêu của tổ chức BHTG, các nguyên tắc xung đột về lợi ích và các điều khoản bắt buộc thi hành.
Xử lý tổ chức bị đổ vỡ một cách kịp thời và hiệu quả là một yếu tố quan trọng trong cam kết hệ thống an toàn tài chính. Các chiến lược khác nhau đối với việc xử lý đổ vỡ có thể có những xem xét tới các chi phí liên quan khác nhau đối với tổ chức BHTG và đối với các thành viên khác trong hệ thống bảo đảm, chính phủ, công chúng, ngành ngân hàng, và nền kinh tế. Sự hợp tác giữa các thành viên trong mạng lưới bảo đảm an toàn khác nhau, cả trước và sau đổ vỡ, là cần thiết nếu việc xử lý ngân hàng đổ vỡ là kịp thời và hiệu quả, đặc biệt là đối với các ngân hàng lớn.
Có 3 lựa chọn xử lý chính hiện hữu: tổ chức bị đổ vỡ có thể được thanh lý, được bán, hoặc được hỗ trợ. Việc lựa chọn các thủ tục đối với việc xử lý các ngân hàng bị đổ vỡ, việc bố trí cán bộ theo nhu cầu là một vấn đề quan trọng và phải hết sức thận trọng và khác nhau tại mỗi quốc gia.
Như vậy, việc thực hiện xử lý như thế nào, ai là người có quyền đứng ra xử lý, lựa chọn xử lý ra sao,…tất cả các vấn đề này đều phụ thuộc vào luật định. Tuy nhiên, để thực hiện các điều kiện này một cách hiệu quả thì một số gợi ý cơ bản dưới đây sẽ thay cho lời kết của bài:
1. Tổ chức có vai trò chính trong hoạt động xử lý bất kể là ai, phải có trách nhiệm tuân thủ đúng các quy định liên quan đến các vấn đề xung đột lợi ích giữa các bên liên quan, đặc biệt khi xảy ra sự cố ngân hàng.
2. Cơ quan bảo hiểm tiền gửi nhất thiết phải là một phần trong hệ thống an toàn tài chính để phát hiện sớm, can thiệp và xử lý kịp thời các tổ chức tham gia BHTG có vấn đề.
3. Một quy trình xử lý được coi là hiệu quả phải giúp cơ quan bảo hiểm tiền gửi thực hiện tốt các nghĩa vụ của mình như: chi trả tiền gửi cho người gửi tiền một cách nhanh chóng, chính xác, công bằng; tối đa thu hồi tài sản của tổ chức đổ vỡ và giữ được kỷ cương thị trường.
Tài liệu tham khảo
1. Financial Stability Forum (2001), Guidance for developing effective deposit insurance systems (FSF);
2. Honohan, Patrick and Daniela Klingebiel (2003), The Fiscal Cost Implications of an Accommodating Approach to Banking Crises, Journal of Banking and Finance 27, 1539-1560.
3. FDIC, Resolution of failed institutions, http://www.fdic.gov/deposit/deposits/international/guidance/guidance/ FailedResolution.pdf (net 1).