BHTG và niềm tin của người dân
Bảo vệ quyền lợi người gửi tiền và góp phần đảm bảo sự phát triển an toàn lành mạnh hoạt động ngân hàng là nhiệm vụ then chốt của BHTGVN, thực tế cho thấy, gần 15 năm kể từ khi thành lập BHTGVN tới nay, BHTGVN đã từng bước phát triển và đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế, một độc giả ở Nghệ An nhận định:
“BHTGVN đã xử lý chi trả cho người gửi tiền một cách nhanh chóng, kịp thời, điều này có ý nghĩa rất lớn trong việc duy trì lòng tin của người dân vào hệ thống ngân hàng cũng như giữ vững an ninh, trật tự xã hội trên địa bàn có đơn vị đổ vỡ. BHTGVN còn phối hợp với Ngân hàng Nhà nước, chính quyền địa phương tham gia công tác tuyên truyền một cách chủ động, linh hoạt, kịp thời khi xảy ra đột biến rút tiền gửi tại một số ngân hàng thương mại cổ phần đã góp phần ngăn ngừa làn sóng rút tiền hàng loạt tại các ngân hàng này, không gây ảnh hưởng lan truyền đến các đơn vị khác trên địa bàn”
“Chính sách BHTG là trụ cột cho những thành quả tốt đẹp của hệ thống BHTG đạt được trong thời gian qua, BHTG không chỉ là giải pháp cuối cùng bảo vệ lợi ích người gửi tiền khi tổ chức nhận tiền gửi gặp rủi ro, đổ vỡ mà còn là biện pháp phòng ngừa, hạn chế những khả năng đổ vỡ xảy ra” (Ông Bùi Đại Dũng – Trường Đại học kinh tế, ĐHQG Hà Nội).
Bên cạnh những mặt đạt được của BHTGVN, trong những năm qua, cùng với sự phát triển kinh tế của đất nước, đặc biệt trong bối cảnh tài chính ngân hàng đang có nhiều biến động, đòi hỏi vai trò của BHTGVN càng phải được đẩy mạnh hơn nữa, các vấn đề như hạn mức chi trả, phí BHTG…đều phải thay đổi cho phù hợp với nhu cầu thị trường. Mặc dù BHTGVN đã đạt được một số thành quả nhất định, tuy nhiên vẫn còn một số bất cập, nhiều độc giả thắc mắc về hạn mức chi trả bảo hiểm cũng như bày tỏ mong muốn BHTGVN có những chính sách nhằm bảo vệ tốt hơn quyền lợi người gửi tiền
Tăng hạn mức trả tiền bảo hiểm
Các câu hỏi trên trang website của BHTGVN nhận được phần lớn là thắc mắc về hạn mức trả tiền bảo hiểm
Một việt kiều ở Mỹ, ông Peter Tran, từ hòm thư sunmoon278@yahoo.com hỏi : “Tôi là một người Mỹ gốc Việt, hiện đang sinh sống ở Mỹ. Sắp tới, tôi sẽ về Việt Nam sinh sống nên tôi dự định sẽ gửi tiền tại một ngân hàng Việt Nam với số tiền 5 tỷ VNĐ và 50.000 USD. Tôi muốn biết số tiền của tôi có được bảo hiểm hết hay không nếu ngân hàng đổ vỡ và thời gian nhận lại tiền bảo hiểm sẽ trong bao lâu?
Ông Đoàn Như Anh, địa chỉ nhuanhdoan@yahoo.com.vn thắc mắc: “Tôi có một số tiền tích lũy nhưng vượt quá mức bảo hiểm tiền gửi là 50.000.000 theo qui định của tổ chức, và tôi tiếp tục tiết kiệm với số tiền nhiều hơn. Vậy tôi muốn an toàn tuyệt đối cho số tiền cực khổ của mình kiếm ra thì tôi phải làm gì ? Vì nếu ngân hàng đó phá sản thì Bảo hiểm tiền gửi chỉ có thể chi trả 50.000.000 thôi ? Tôi phải làm gì để an toàn tuyệt đối cho người dân chúng tôi ?”
Hạn mức trả tiền bảo hiểm phụ thuộc vào mục tiêu chính sách công của Nhà nước trong từng thời kỳ. Việc xác định hạn mức trả tiền bảo hiểm cần đủ cao để duy trì niềm tin của người gửi tiền vào hệ thống ngân hàng và đủ thấp để những người gửi tiền quy mô lớn không chủ quan với các hoạt động ngân hàng thiếu an toàn và rủi ro, qua đó kiểm soát và điều tiết rủi ro đạo đức, tránh tình trạng mạo hiểm trong hoạt động kinh doanh ngân hàng. Ngoài ra, việc xác định hạn mức cần tính tới cả yếu tố có liên quan như: thu nhập GDP bình quân đầu người, lạm phát, tỷ giá...Tuy nhiên, hạn mức trả tiền bảo hiểm tối đa 50 triệu đồng theo quy định hiện hành không còn phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội ở Việt Nam xét ở các yếu tố như thu nhập GDP bình quân đầu người, tình trạng lạm phát cao, tốc độ tăng trưởng tiền gửi…nhiều ý kiến đề nghị tăng hạn mức chi trả BHTG, bà Nguyen Thi Minh Ngoc từ địa chỉ: nminhngoc@yahoo.com thắc mắc: Khi nào BHTGVN nâng hạn mức BHTG lên 200 triệu thay vì 50 triệu như hiện nay?
Cũng chung quan điểm, ông Đỗ Nhật Anh, một Việt kiều đến từ địa chỉ donhatanh2001@yahoo.com kiến nghị: Tôi thay mặt cho 4 triệu Việt kiều xin kiến nghị tăng mức bảo hiểm tiền gửi lên 1 tỷ VNĐ, vì mức 50 triệu VNĐ là quá thấp so với tài sản bây giờ. Việt kiều sẽ không gửi tiền ở ngân hàng ở Việt Nam vì đã quen với mức bảo hiểm trên 1 tỷ VNĐ ở hầu hết các nước trên thế giới. Nếu kiến nghị này được chấp thuận thì Việt Nam chúng ta sẽ huy động được 400 tỷ USD của Việt kiều (nhiều người sẽ hồi hương, gửi tiền ở ngân hàng Việt Nam ... )
Ông Bùi Qúy Khiêm- Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Tháp Mười đề xuất BHTGVN xem xét, tính toán và quy định mức chi trả tối đa/người gửi tiền theo GDP bình quân đầu người/năm. Khi cơ quan có trách nhiệm của Chính phủ (Tổng cục Thống kê…) công bố GDP bình quân đầu người/năm mức nào thì áp dụng mức đó để tính toán hạn mức chi trả BHTG;
“Theo tôi, chúng ta nên thay việc xác định mức bồi thường tối đa cho các món tiền gửi bằng tỉ lệ % cho từng món và quy định mức tối đa chi trả bảo hiểm”. – Độc giả Bảo Trân - 147 Lê Lợi, Quy Nhơn, Bình Định.
Nâng hạn mức trả tiền bảo hiểm, vấn đề mà không chỉ ở Việt Nam mà ở hầu hết các nước trên thế giới thời gian gần đây đều tăng hạn mức trả tiền bảo hiểm. Thậm chí, khi có khủng hoảng, nhiều nước tuyên bố bảo hiểm toàn bộ để lấy lại niềm tin công chúng và bảo vệ tối đa quyền lợi của người gửi tiền. Trên cơ sở nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế và tình hình thực tế tại Việt Nam, BHTGVN cũng đang đề xuất với các cơ quan chức năng nâng hạn mức trả tiền bảo hiểm lên 200-300 triệu đồng.
Áp dụng phí BHTG theo rủi ro để đảm bảo công bằng
Nhiều độc giả cho rằng mức phí BHTG đồng hạng 0,15%/ năm tính trên số dư tiền gửi bình quân của các loại tiền gửi được bảo hiểm tại tổ chức tham gia BHTG như hiện nay là không phù hợp. Phí BHTG đồng hạng chỉ phù hợp trong thời gian đầu tổ chức BHTG mới được thành lập. Việc áp dụng chung một mức phí BHTG cho tất cả các tổ chức tham gia BHTG sẽ không khuyến khích các tổ chức tín dụng phấn đấu giảm thiểu rủi ro, đồng thời chưa công bằng khi mà tổ chức hoạt động tốt và chưa tốt đều được tính chung một mức phí BHTG.
Là sinh viên đang du học tại Hoa Kỳ, độc giả Phạm Thị Ngọc Anh (1001 Rogers Street, Columbia, MO 65216, USA) mong muốn BHTGVN “sớm áp dụng cách thức thu phí theo mức độ rủi ro. Các tiêu chí được sử dụng trong hệ thống thu phí này phải minh bạch đối với tất cả các thành viên tham gia; nên có nguồn lực cần thiết để hỗ trợ công tác quản trị hệ thống thu phí theo mức độ rủi ro phù hợp nhất”.
Hiện nay, nhiều nước trên thế giới áp dụng phí BHTG trên cơ sở rủi ro, tức là ngân hàng nào hoạt động an toàn thì đóng phí thấp và ngược lại. Cách tính này được xem là tạo động lực lớn để giúp tổ chức tham gia BHTG giảm thiểu rủi ro để được áp dụng phí thấp hơn.
Bà Nguyễn Thị Phượng (Trường Chính trị - tỉnh Điện Biên) kiến nghị: “Nên áp dụng mức phí trên cơ sở rủi ro thay thế mức phí đồng hạng như hiện nay để đảm bảo nguyên tắc thị trường trong hoạt động tài chính – ngân hàng”.
“Thu phí theo mức độ rủi ro sẽ tạo sự công bằng, khuyến khích các đơn vị quan tâm nâng cao chất lượng hoạt động. Thu phí theo rủi ro cũng phù hợp với quy luật kinh tế thị trường, góp phần tác động giúp các tổ chức tham gia BHTG hoạt động lành mạnh, an toàn, hiệu quả” – (Bà Nguyễn Thị Thúy Nga – Tp. Vinh – Nghệ An).
Theo Luật BHTG, Thủ tướng Chính phủ quy định khung phí BHTG theo đề nghị của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Căn cứ vào khung phí BHTG, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định mức phí BHTG cụ thể đối với tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi trên cơ sở kết quả đánh giá và phân loại các tổ chức này. Đây là một bước tiến quan trọng, tạo cơ sở để tiến tới áp dụng phương pháp tính phí BHTG theo rủi ro của các tổ chức tham gia BHTG. Tuy nhiên, tính phí theo rủi ro không đơn giản, do đó, trước mắt Nghị định 68/NĐ-CP ngày 28/6/2013 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật BHTG vẫn cho phép áp dụng mức phí đồng hạng tại quy định của Nghị định số 89/1999/NĐ-CP và Nghị định số 109/2005/NĐ-CP về BHTG cho đến khi Thủ tướng Chính phủ ban hành quy định mới về phí BHTG.
Mặc dù việc giải đáp thắc mắc của độc giả về chính sách BHTG được cập nhật thường xuyên trên trang Thông tin điện tử (website) của BHTGVN, nhưng chắc chắn mới chỉ phần nào đáp ứng được nhu cầu thông tin ngày càng lớn của công chúng. Các câu hỏi, kiến nghị từ người dân thể hiện sự quan tâm đối với chính sách quan trọng của Nhà nước – chính sách BHTG. Đồng thời, đây cũng là thông tin tham khảo hữu ích để BHTGVN và các cơ quan chức năng đưa ra những quyết sách phù hợp nhằm bảo vệ tốt quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền, góp phần duy trì sự ổn định của hệ thống tài chính ngân hàng quốc gia.