Trang Chủ
Nâng cao năng lực tài chính của BHTGVN – yêu cầu cấp thiết
Về hoạt động đầu tư của BHTGVN, tại Điều 30 Luật BHTG quy định: “Nguồn vốn hoạt động của tổ chức BHTG bao gồm: Vốn điều lệ của tổ chức BHTG do ngân sách nhà nước cấp; nguồn thu từ phí BHTG; nguồn thu từ hoạt động đầu tư nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi của tổ chức BHTG; nguồn thu khác theo quy định của pháp luật”.
Điều 31 Luật BHTG quy định: “Tổ chức BHTG được sử dụng nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi để mua trái phiếu Chính phủ, tín phiếu NHNN và gửi tiền tại NHNN”.
Tuy nhiên, Luật BHTG chưa quy định BHTG được bán trái phiếu Chính phủ, tín phiếu NHNN khi cần thiết. Trong khi đó, trường hợp phát sinh nghĩa vụ chi trả BHTG, BHTGVN cần được phép bán trái phiếu Chính phủ, tín phiếu NHNN đang nắm giữ để chủ động thực hiện nghĩa vụ của mình.
Theo thông tin từ BHTGVN, hơn 99% nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi của tổ chức này được đầu tư dưới hình thức mua trái phiếu Chính phủ trên thị trường sơ cấp, thị trường thứ cấp và gửi tiền tại NHNN. BHTGVN chưa thực hiện mua tín phiếu NHNN trên thị trường thứ cấp do kỳ hạn ngắn, lãi suất thấp và có ít đơn vị chào bán.
Bên cạnh đó, việc đầu tư vào trái phiếu Chính phủ những năm gần đây gặp khó khăn, lãi suất trái phiếu Chính phủ giảm. “BHTGVN chỉ có một danh mục đầu tư trong điều kiện Kho bạc Nhà nước chỉ tổ chức đấu thầu định kỳ mỗi tuần một lần, gây khó khăn cho BHTGVN về cả cơ hội lựa chọn và thực hiện - đặc biệt khi nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi sẵn có lớn vào thời điểm không có phiên thầu” - thông tin từ BHTGVN cho biết thêm.
Theo quy định của Luật Các TCTD năm 2024, BHTGVN được trao thêm một số nhiệm vụ mới. Theo đó, BHTGVN có vai trò tham gia cơ cấu lại các TCTD yếu kém ngay từ giai đoạn can thiệp sớm (hỗ trợ chi trả trong trường hợp xảy ra rút tiền hàng loạt) cho đến giai đoạn kiểm soát đặc biệt (cho vay đặc biệt đối với ngân hàng thương mại, Ngân hàng Hợp tác xã và tổ chức tài chính vi mô); mua trái phiếu dài hạn của TCTD nhận chuyển giao bắt buộc ngân hàng thương mại (NHTM) được kiểm soát đặc biệt (KSĐB) theo quyết định của NHNN; thực hiện chi trả BHTG cho người gửi tiền trong quá trình TCTD thực hiện phương án phá sản với hạn mức do Thủ tướng Chính phủ quyết định, tối đa bằng tiền gửi được bảo hiểm của người gửi tiền tại TCTD).
Đồng thời, Chiến lược phát triển BHTG đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đặt mục tiêu tổng quát “nâng cao năng lực tài chính” của BHTGVN với 4 nội dung cụ thể: Tăng vốn điều lệ từ nguồn tích lũy; đa dạng danh mục đầu tư; đảm bảo nguồn thu từ phí BHTG; xây dựng cơ chế tiếp cận vốn hỗ trợ khi nguồn vốn tạm thời không đủ nguồn vốn chi trả. Các mục tiêu này hướng đến đảm bảo phát triển vốn, tăng thu qua tích lũy và đầu tư, qua đó đảm bảo nguồn lực tái đầu tư nhằm tăng trưởng và phát triển nguồn vốn để thực hiện mục tiêu chính sách công về BHTG và tham gia quá trình cơ cấu lại TCTD.
Như vậy, Luật Các TCTD năm 2024 trao thêm một số nhiệm vụ mới cho BHTGVN, đồng thời Chiến lược phát triển BHTG đề ra mục tiêu liên quan đến tăng trưởng nguồn vốn của BHTGVN, từ đó đặt yêu cầu cần nhanh chóng tăng cường năng lực tài chính cho BHTGVN.
Được biết, hiện Quỹ dự phòng nghiệp vụ chiếm trên 93% tổng nguồn vốn của BHTGVN, được hình thành chủ yếu từ 2 nguồn: Thu phí BHTG từ các tổ chức tham gia BHTG và thu lãi từ hoạt động đầu tư nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi sau khi trích một phần để trang trải chi phí hoạt động. Quỹ dự phòng nghiệp vụ để chi trả tiền bảo hiểm cho người được BHTG theo Luật Các TCTD được sử dụng để tham gia hỗ trợ TCTD cơ cấu lại. Tuy nhiên, hoạt động đầu tư của BHTGVN đang gặp một số khó khăn đã nêu ở trên. Kết quả khả năng sinh lời từ hoạt động đầu tư có xu hướng giảm dần từ 9,41% (năm 2013) xuống còn 3,72% (ghi nhận tại thời điểm tháng 9/2024) so với mức tỷ lệ bình quân khoảng 7% giai đoạn trước năm 2013.
Đại diện lãnh đạo BHTGVN cho biết, việc đa dạng hóa các danh mục đầu tư (ngoài các hình thức đầu tư theo quy định tại Luật BHTG) có thể giúp gia tăng quy mô quỹ dự phòng nghiệp vụ, đáp ứng các nhiệm vụ mới được giao tại Luật Các TCTD năm 2024. Theo thông lệ quốc tế, khuyến nghị và kinh nghiệm thực tiễn về đầu tư nguồn vốn quỹ BHTG của nhiều nước trên thế giới, các tổ chức BHTG đều sử dụng và quản lý nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi với các công cụ đầu tư đa dạng để giảm thiểu rủi ro, tiêu biểu: Tổng Công ty BHTG Hàn Quốc, Malaysia, Nhật Bản, Đài Loan…đều sử dụng và quản lý nguồn quỹ BHTG để đầu tư vào trái phiếu ngân hàng, trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu tổ chức tài chính nước ngoài, gửi tiền tại tổ chức tài chính lành mạnh…bên cạnh những hình thức đầu tư cơ bản theo khuyến nghị của Hiệp hội BHTG quốc tế là trái phiếu Chính phủ, gửi tiền tại Ngân hàng Trung ương.
Những giải pháp được đề xuất
Từ những thực tiễn nói trên, để tăng cường năng lực tài chính và đáp ứng nhu cầu nhiệm vụ đặt ra trong tình hình mới, BHTGVN cần đa dạng hóa danh mục đầu tư nhằm tăng cường năng lực tài chính, tích lũy nguồn vốn để tham gia cơ cấu lại TCTD, bảo vệ quyền lợi người gửi tiền - góp phần duy trì sự ổn định của hệ thống các TCTD, đảm bảo sự phát triển an toàn, lành mạnh của hoạt động ngân hàng.
Tại Dự thảo Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi) NHNN đang lấy ý kiến tổ chức, cá nhân, NHNN đề xuất mở rộng hình thức đầu tư (ngoài các hình thức đầu tư theo quy định tại Luật BHTG) để tăng quy mô Quỹ dự phòng nghiệp vụ của BHTGVN. Đồng thời, bổ sung các quy định để hạn chế rủi ro trong hoạt động đầu tư của BHTGVN.
Để thực hiện nội dung chính sách trên, NHNN đưa ra một số giải pháp. Cụ thể:
Thứ nhất, sửa đổi, bổ sung quy định cho phép BHTGVN được bổ sung một số hoạt động vào danh mục đầu tư từ nguồn vốn hoạt động theo hướng: Tổ chức BHTG được sử dụng nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi để mua, bán trái phiếu Chính phủ, trái phiếu của chính quyền địa phương, tín phiếu NHNN; mua, bán trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi do các NHTM nhà nước và NHTM cổ phần có vốn nhà nước trên 50% vốn điều lệ phát hành; gửi tiền tại NHNN, các NHTM nhà nước và NHTM cổ phần có vốn nhà nước trên 50% vốn điều lệ.
Thứ hai, bổ sung các quy định để hạn chế rủi ro trong hoạt động đầu tư của BHTGVN như: Quy định trách nhiệm của tổ chức BHTG trong việc thực hiện các hoạt động đầu tư, thực hiện trích lập dự phòng rủi ro cho các khoản đầu tư theo hướng dẫn của Chính phủ; Chính phủ quy định quy trình kiểm soát, quản lý rủi ro, trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro; Giao Chính phủ quy định tiêu chí danh mục đầu tư, cơ cấu đầu tư, phương thức đầu tư.
Thứ ba, bổ sung quy định tổ chức BHTG mua trái phiếu dài hạn của TCTD nhận chuyển giao bắt buộc theo quyết định của NHNN.
Lý giải về lý do lựa chọn các giải pháp trên, NHNN cho biết, việc sửa đổi, bổ sung quy định sẽ đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành, phù hợp với định hướng phát triển của BHTGVN trong thời gian tới và mục tiêu của BHTGVN tại Chiến lược phát triển BHTG.
Về lợi ích đối với kinh tế - xã hội, chính sách này nếu được Quốc hội thông qua sẽ tạo nền tảng để BHTGVN thực hiện vai trò của tổ chức BHTG không chỉ ở việc chi trả tiền gửi được bảo hiểm, mà còn phát huy vai trò quản lý, bảo toàn, tăng trưởng Quỹ BHTG; giúp nâng cao năng lực tài chính của BHTGVN. Đây cũng là cơ sở để giao BHTGVN thực hiện các hoạt động hỗ trợ cơ quan quản lý nhà nước trong quá trình tham gia xử lý TCTD yếu kém.
NHNN cũng nhận định, việc sửa đổi, bổ sung quy định về hoạt động đầu tư của BHTGVN có thể phát sinh chi phí liên quan đến các hình thức đầu tư mới được bổ sung tại Luật BHTG. Tuy nhiên, chi phí này có thể được bù đắp khi BHTGVN thu được lợi nhuận.
Có thể nói, việc sửa đổi Luật BHTG để nâng cao năng lực tài chính của BHTGVN là cấp thiết giúp tổ chức BHTG tham gia hiệu quả hơn vào quá trình tái cơ cấu TCTD yếu kém, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và góp phần đảm bảo sự phát triển bền vững của hệ thống các TCTD tại Việt Nam.
PV
.jpg)
