Đề xuất sửa đổi quy định về trả tiền bảo hiểm

Bất cập trong quy định hiện hành

Luật BHTG có hiệu lực từ ngày 1/1/2013, đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng khung pháp lý vững chắc cho hoạt động BHTG tại Việt Nam. Tuy nhiên, sau hơn 12 năm triển khai, việc tổng kết thi hành luật đã chỉ ra một số bất cập, trong đó có các quy định về trả tiền bảo hiểm.

Theo đó, về thời điểm phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm, Điều 22 Luật BHTG quy định: Nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm phát sinh kể từ thời điểm NHNN có văn bản chấm dứt kiểm soát đặc biệt hoặc văn bản chấm dứt áp dụng hoặc văn bản không áp dụng các biện pháp phục hồi khả năng thanh toán mà TCTD là tổ chức tham gia BHTG vẫn lâm vào tình trạng phá sản; hoặc NHNN có văn bản xác định chi nhánh ngân hàng nước ngoài là tổ chức tham gia BHTG mất khả năng chi trả tiền bảo hiểm cho người gửi tiền.

Khoản 4 Điều 168 Luật Các TCTD 2024 quy định thời điểm NHNN chấm dứt kiểm soát đặc biệt (đối với trường hợp TCTD thực hiện phương án phá sản) thẩm phán chỉ định Quản tài viên hoặc doanh nghiệp quản lý, thanh lý tài sản để tiến hành thủ tục phá sản TCTD được kiểm soát đặc biệt.

Khoản 1 Điều 190 Luật Các TCTD 2024 quy định: “Sau khi phương án phá sản đã được phê duyệt, tổ chức BHTG có trách nhiệm phối hợp với TCTD được kiểm soát đặc biệt chi trả tiền bảo hiểm cho người gửi tiền theo phương án phá sản”.

Đồng thời, Điều 188 Luật Các TCTD 2024 quy định quá trình xây dựng, phê duyệt phương án phá sản, NHNN trình Thủ tướng Chính phủ quyết định hạn mức trả tiền bảo hiểm cho người gửi tiền, tối đa bằng số tiền gửi của cá nhân được bảo hiểm tại TCTD.

“Do đó cần xem xét bổ sung quy định về thời điểm phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm và hạn mức trả tiền bảo hiểm thống nhất với Luật các TCTD”- NHNN chỉ rõ.

NHNN cho rằng, quy định về thời điểm phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm hiện nay chưa đảm bảo tính kịp thời, chưa có cơ sở để Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN) thực hiện chi trả sớm hơn, ngay khi TCTD xảy ra sự kiện có nguy cơ gây mất an toàn hệ thống. Việc tổ chức BHTG chỉ có thể thực hiện chi trả tiền bảo hiểm sau khi TCTD đã có quyết định phá sản sẽ không đảm bảo được vai trò của BHTGVN trong việc ổn định tâm lý người gửi tiền, ngăn chặn nguy cơ đổ vỡ, bảo vệ tốt nhất quyền lợi người gửi tiền.

Chính vì vậy, việc sửa đổi Luật BHTG để cải thiện các quy định về chi trả tiền bảo hiểm là yêu cầu cần thiết, nhằm đảm bảo sự công bằng, minh bạch và hiệu quả, đặc biệt trong bối cảnh Luật Các TCTD năm 2024 có nhiều quy định mới về xử lý TCTD yếu kém và phá sản TCTD không thể phục hồi.

Nâng cao hiệu quả chi trả tiền bảo hiểm

Dự thảo Luật BHTG (sửa đổi) đề xuất các chính sách trực tiếp giải quyết những hạn chế của quy định hiện hành và nâng cao hiệu quả của quá trình chi trả tiền bảo hiểm.

Cụ thể, dự thảo Luật quy định thời điểm phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm kể từ một trong các thời điểm sau: Phương án phá sản TCTD được phê duyệt hoặc NHNN có văn bản xác nhận chi nhánh ngân hàng nước ngoài là tổ chức tham gia BHTG mất khả năng chi trả tiền gửi cho người gửi tiền; NHNN có văn bản đình chỉ hoạt động nhận tiền gửi của TCTD được kiểm soát đặc biệt để tổ chức BHTG chi trả cho người gửi tiền khi TCTD có lỗ lũy kế lớn hơn 100% giá trị của vốn điều lệ và các quỹ dự trữ; Thuộc trường hợp chi trả trong trường hợp đặc biệt.

Cơ chế hỗ trợ chi trả tiền bảo hiểm cho người gửi tiền là quy định mới được bổ sung tại dự thảo Luật, tạo cơ sở để tổ chức BHTG thực hiện chi trả sớm hơn cho người gửi tiền, đảm bảo an toàn, ổn định hệ thống, bảo vệ quyền lợi người gửi tiền. Cụ thể, dự thảo Luật quy định để đảm bảo an toàn hệ thống, trật tự an toàn xã hội theo quy định tại khoản 4 Điều 162 Luật Các TCTD, NHNN báo cáo Chính phủ quyết định việc yêu cầu tổ chức BHTG chi trả trong trường hợp TCTD được kiểm soát đặc biệt bị mất hoặc có nguy cơ mất khả năng chi trả. Tổ chức BHTG được NHNN cho vay đặc biệt với lãi suất 0% trong trường hợp số tiền trong quỹ dự phòng nghiệp vụ theo quy định tại khoản 2 Điều 30 của Luật này không đủ để chi trả; tổ chức BHTG xây dựng phương án tăng phí BHTG để chi trả phần vay đặc biệt, sử dụng tiền trả nợ vay đặc biệt của TCTD, nguồn thu từ bán giấy tờ có giá do tổ chức BHTG nắm giữ, từ thanh lý tài sản của TCTD vay đặc biệt, phí BHTG để ưu tiên hoàn trả nợ vay đặc biệt cho NHNN. Dự thảo Luật cũng giao Thống đốc NHNN hướng dẫn việc NHNN cho tổ chức BHTG vay đặc biệt.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật điều chỉnh thời hạn trả tiền bảo hiểm theo hướng sớm hơn so với quy định tại Luật hiện hành, bổ sung quy định trong trường hợp đặc biệt Thủ tướng Chính phủ quyết định chi trả toàn bộ các khoản tiền gửi được bảo hiểm của người gửi tiền tại tổ chức tham gia BHTG khi phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm theo đề nghị của NHNN. Dự thảo Luật cũng điều chỉnh quy định về số tiền bảo hiểm được trả trong trường hợp nhiều người sở hữu chung tiền gửi được bảo hiểm theo thông lệ quốc tế.

Đề xuất sửa đổi quy định về chi trả tiền bảo hiểm trong dự thảo Luật BHTG (sửa đổi) là bước tiến quan trọng nhằm khắc phục những hạn chế của luật hiện hành và phù hợp với nguồn lực của tổ chức BHTG. Kỳ vọng, khi dự thảo Luật được Quốc hội thông qua sẽ tạo cơ sở pháp lý để BHTGVN ngày càng nâng cao vai trò, đổi mới và tăng cường hiệu quả hoạt động, chủ động tham gia cơ cấu lại TCTD yếu kém và bảo vệ tốt hơn quyền lợi người gửi tiền.