Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Các tổ chức tín dụng: Hướng đến khung pháp lý đồng bộ, tăng hiệu quả xử lý nợ xấu

Cần thiết luật hóa các quy định của Nghị quyết 42

Theo NHNN, sửa đổi, bổ sung Luật Các TCTD để luật hóa một số quy định của Nghị quyết số 42 cũng như chỉ đạo của Đảng và Nhà nước trong việc tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, kịp thời xử lý các vướng mắc, khó khăn của người dân và doanh nghiệp thông qua nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác xử lý nợ xấu, góp phần khơi thông nguồn vốn, nâng cao mức độ an toàn, lành mạnh của hệ thống các TCTD; điều chỉnh thẩm quyền cho vay đặc biệt lãi suất 0%/năm, không có tài sản bảo đảm nhằm đáp ứng nhu cầu thực tiễn.

Nghị quyết số 42 quy định thí điểm xử lý nợ xấu trong thời gian thực thi đã cho thấy nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, một số nội dung quan trọng vẫn chưa được luật hóa, dẫn đến khó khăn trong quá trình thực thi, đặc biệt trong xử lý tài sản bảo đảm, thu giữ tài sản và thu hồi nợ. Việc đưa các quy định này vào Luật sẽ đảm bảo tính ổn định, lâu dài và đồng bộ của khung pháp lý, tránh tình trạng phụ thuộc vào các cơ chế tạm thời.

NHNN cũng chỉ ra, tỷ lệ nợ xấu có xu hướng gia tăng đang là áp lực đối với lĩnh vực ngân hàng, đặc biệt đặt trong bối cảnh hiện tại khi năm 2025 được xác định là năm tăng tốc, bứt phá để về đích cả nhiệm kỳ 2021-2025 và Chính phủ đã đề ra mục tiêu đạt mức tăng trưởng ít nhất 8%, tạo thế, tạo đà, tạo lực, tạo khí thế để đất nước ta tăng trưởng 2 con số trong những năm tiếp theo.

Nguyên nhân nợ xấu gia tăng chủ yếu do kinh tế toàn cầu còn nhiều rủi ro và thách thức; kinh tế trong nước vẫn gặp nhiều khó khăn, chịu tác động khó lường của tình hình thế giới và diễn biến phức tạp của thiên tai; thị trường chứng khoán, trái phiếu, thị trường bất động sản phục hồi còn chậm; thị trường mua bán nợ chưa phát triển như kỳ vọng; một số nội dung của Nghị quyết số 42/2017/QH14 chưa được luật hóa đã ảnh hưởng đến việc xử lý, thu hồi nợ của một số TCTD và tổ chức mua bán, xử lý nợ; năng lực quản trị của một số TCTD còn bất cập so với quy mô, tốc độ tăng trưởng và mức độ rủi.

Kỳ vọng vào hành lang pháp lý vững chắc hơn

NHNN cho biết, tiếp tục luật hóa các quy định tại Nghị quyết số 42 nhằm tạo lập khuôn khổ pháp lý đồng bộ về xử lý nợ xấu, đảm bảo phù hợp với thực tiễn nhằm xử lý các vướng mắc, khó khăn đã và đang cản trở TCTD, tổ chức mua bán, xử lý nợ thực hiện các quyền hợp pháp của mình trong việc xử lý nợ xấu và tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu, gián tiếp ảnh hưởng đến khả năng xoay vòng vốn cũng như tiếp cận tín dụng với chi phí hợp lý của người dân và doanh nghiệp. Đồng thời, việc xây dựng chính sách phải đảm bảo cân bằng giữa quyền lợi hợp pháp của TCTD, tổ chức mua bán, xử lý nợ với các quyền hợp pháp của bên bảo đảm bằng tài sản, tránh tạo ra sự bất đối xứng giữa bên cho vay và bên đi vay.

Sửa đổi, bổ sung thẩm quyền quyết định cho vay đặc biệt của NHNN theo hướng chuyển thẩm quyền quyết định từ Thủ tướng Chính phủ (đối với trường hợp khoản cho vay đặc biệt lãi suất 0%/năm, khoản cho vay đặc biệt không có tài sản bảo đảm) sang NHNN nhằm triệt để phân cấp, phân quyền cho NHNN trong việc quyết định cho vay đặc biệt; tăng cường vai trò, nâng cao trách nhiệm của thành viên Chính phủ. Điều này nhằm đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết số 27 của Ban chấp hành Trung ương Đảng về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới. Đồng thời, quy định này giúp giảm bớt khâu trung gian trong quá trình triển khai thực hiện; từ đó, góp phần rút ngắn thời gian xử lý, bảo đảm tổ chức thực hiện kịp thời, an ninh, an toàn hệ thống các TCTD.

NHNN nhấn mạnh, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các TCTD phải thể chế hóa các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước đối với công tác xử lý nợ xấu. Đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất với các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.

Tiếp tục luật hóa các quy định tại Nghị quyết số 42 đã phát huy tốt hiệu quả bao gồm: Luật hóa quy định về quyền thu giữ tài sản bảo đảm; luật hóa quy định về kê biên tài sản bảo đảm của bên phải thi hành án; luật hóa quy định về hoàn trả tài sản bảo đảm là vật chứng trong vụ án hình sự và bổ sung quy định về hoàn trả tài sản bảo đảm là tang vật, phương tiện vi phạm hành chính. Việc luật hóa các quy định này được thực hiện dưới hình thức Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các TCTD.

Nếu được thông qua, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các TCTD được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý minh bạch, đồng bộ và hiệu quả hơn cho công tác xử lý nợ xấu cũng như hoạt động của toàn hệ thống ngân hàng trong bối cảnh nhiều biến động hiện nay.