Trang Chủ
BHTGVN đã xử lý chi trả cho người gửi tiền tại gần 40 Quỹ tín dụng bị đóng cửa với tổng số tiền trên 18 tỷ đồng một cách nhanh chóng, kịp thời đã có ý nghĩa rất lớn trong việc duy trì lòng tin của người dân vào hệ thống ngân hàng cũng như giữ vững an ninh, trật tự xã hội trên địa bàn có đơn vị đổ vỡ. Không chỉ có thế, BHTGVN còn phối hợp với Ngân hàng Nhà nước, chính quyền địa phương tham gia công tác tuyên truyền một cách chủ động, linh hoạt, kịp thời khi xảy ra đột biến rút tiền gửi tại một số ngân hàng thương mại cổ phần trong các năm 2003, 2005 đã góp phần ngăn ngừa làn sóng rút tiền hàng loạt tại các ngân hàng này, không gây ảnh hưởng lan truyền đến các đơn vị khác trên địa bàn.
Bên cạnh đó, công tác kiểm tra, giám sát cũng như hỗ trợ tài chính đối với tổ chức tham gia BHTG, một cách bảo vệ gián tiếp đối với người gửi tiền, cũng được triển khai ngay từ những ngày đầu BHTG đi vào hoạt động.
Mặc dù hoạt động BHTG ở Việt Nam đã đạt được những kết quả bước đầu tương đối khả quan song vẫn chưa thực sự phát huy hết hiệu quả của nó. Để củng cố niềm tin của người dân, ứng phó với cuộc khủng hoảng vừa qua, nhiều quốc gia có hoạt động BHTG đều có xu hướng điều chỉnh hạn mức chi trả tiền gửi.
Nghiên cứu cho thấy, trong số 33 quốc gia có 8 nước cam kết bảo hiểm chi trả không giới hạn, trong khi 25 nước còn lại đều nâng hạn mức chi trả. Ngày 1/10/2008, Tổng công ty bảo hiểm tiền gửi liên bang Mỹ (FDIC) đã tăng hạn mức bảo hiểm từ 100.000 USD lên 250.000 USD, Chính phủ Ireland tuyên bố nâng hạn mức bảo hiểm từ 35.000 GBP lên 50.000 GBP, ngày 5/10/2008, Thủ tướng Đức tuyên bố sẽ bảo đảm toàn bộ tiền gửi của người dân tại các ngân hàng…Điều này cho thấy việc điều chỉnh hạn mức chi trả kịp thời trong chừng mực nào đó có tác dụng khôi phục niềm tin của công chúng với hệ thống ngân hàng, hạn chế ảnh hưởng tiêu cực của khủng hoảng tới nền kinh tế. Việt Nam chúng ta nằm trong số ít các quốc gia không tăng hạn mức chi trả bảo hiểm tiền gửi.
Hiện nay, mức chi trả bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam là 50 triệu đồng/1 người gửi tiền được bảo hiểm (sau khi đã điều chỉnh từ mức 30 triệu đồng/1 người gửi tiền năm 2005). Tuy nhiên, trong tình hình thu nhập bình quân đầu người ngày càng tăng, tốc độ lạm phát và thị trường tài chính trong nước cũng như quốc tế có nhiều bất ổn như hiện nay thì hạn mức bảo hiểm cần được xem xét lại cho phù hợp. Bên cạnh đó, cơ chế xử lý đổ vỡ ngân hàng trong chính sách BHTG còn đơn điệu và chỉ bó hẹp trong việc chi trả tiền bảo hiểm cho người gửi tiền được bảo hiểm. Vai trò của tổ chức BHTG trong các hoạt động thanh lý tài sản của tổ chức tham gia BHTG bị đổ vỡ (cụ thể là các Quỹ tín dụng) thời gian qua còn hạn chế và mờ nhạt. Sự phối hợp giữa tổ chức BHTG với các cơ quan liên quan như Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính cũng chưa được quy định rõ và luật hóa. Sau những gì đã xảy ra trong cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu 2008-2010, nhu cầu thành lập mới và cải cách hệ thống BHTG ngày càng trở nên mạnh mẽ và cấp thiết. Ngày 18/6/2009, Ủy ban Basel về giám sát ngân hàng (BCBS) và Hiệp hội Bảo hiểm tiền gửi quốc tế đã hợp tác nghiên cứu và cho ra mắt bộ tài liệu “Những nguyên tắc cơ bản của hệ thống bảo hiểm tiền gửi hiệu quả”. Đây là những gợi ý quan trọng cho các nhà hoạch định chính sách để tham khảo trong quá trình xây dựng mới cũng như hoàn thiện hệ thống BHTG, hướng tới mục tiêu làm thế nào để bảo vệ người gửi tiền và đóng góp vào sự ổn định của hệ thống tài chính.
Bộ tài liệu gồm 18 nguyên tắc cơ bản để xây dựng hệ thống BHTG hoạt động hiệu quả, được thiết kế để các nước đều có thể tham khảo, tùy theo tình hình và đặc điểm hệ thống tài chính mỗi quốc gia. Trong số 18 nguyên tắc được đưa ra, một số nguyên tắc cốt lõi đặc biệt nhấn mạnh, đó là: Mục tiêu chính sách công; Quyền hạn của tổ chức BHTG; Quản trị điều hành; Mối quan hệ với các thành viên khác trong mạng an toàn tài chính; và Nguyên tắc phát hiện sớm, can thiệp và xử lý đổ vỡ hiệu quả. Tuy nhiên, tùy hoàn cảnh mỗi nước, các cơ quan chức năng có thể xem xét để bổ sung các biện pháp cần thiết để hoạt động BHTG đạt được hiệu quả trong phạm vi pháp luật của nước đó.
Nếu so sánh hoạt động BHTG ở Việt Nam hiện nay với những nguyên tắc cơ bản phát triển hệ thống BHTG hiệu quả, theo đánh giá của Ông David Walker, Vụ trưởng Vụ chính sách bảo hiểm và hợp tác quốc tế, Tổng công ty BHTG Canada, Chủ tịch Ủy ban nghiên cứu hướng dẫn của Hiệp hội BHTG quốc tế (IADI) thì về cơ bản Việt Nam đã có những tuân thủ nhất định đối với các nguyên tắc này. Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế đặc biệt là lĩnh vực tài chính ngân hàng đang hội nhập ngày càng sâu rộng với kinh tế thế giới, hoạt động ngân hàng ở Việt Nam đang có những bước cải cách mạnh mẽ để vừa nâng cao khả năng cạnh tranh, vừa tăng cường kiểm soát chặt chẽ rủi ro thì hoạt động BHTG, với vai trò là công cụ tài chính để duy trì niềm tin công chúng, góp phần đảm bảo ổn định hoạt động tài chính ngân hàng cũng cần có những bước thay đổi mang tính bứt phá cho phù hợp.
Một số vấn đề cần được các chuyên gia, các nhà hoạch định chính sách quan tâm xem xét, đó là:
Thứ nhất: Hoạt động BHTG cần được Luật hóa ở mức cao. Hiện nay, hoạt động BHTG ở Việt Nam được thực hiện theo Nghị định của Chính phủ. Trong khi đó, các tổ chức tham gia BHTG là ngân hàng, tổ chức tín dụng hoạt động theo Luật TCTD và Luật Doanh nghiệp và cho đến nay, các Luật này cũng đã được điều chỉnh, bổ sung, sửa đổi nhiều lần. Do đó phần nào hạn chế hiệu quả của hoạt động BHTG. Để thực hiện tốt mục tiêu đề ra ban đầu là bảo vệ người gửi tiền và góp phần ổn định hệ thống tài chính, các quy định về BHTG cần được cụ thể hóa và xây dựng thành Luật, có như vậy hoạt động BHTG mới có cơ sở pháp lý vững chắc và phù hợp với chức năng nhiệm vụ được giao.
Thứ hai: Hoạt động BHTG ở Việt Nam cần có cơ chế xử lý đổ vỡ hiệu quả, bên cạnh cơ chế chi trả tiền gửi được bảo hiểm như hiện nay đang thực hiện. Trước thực tế cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng ngày càng gia tăng đi cùng với những rủi ro trong hoạt động, không loại trừ rủi ro xảy ra đổ vỡ, vì vậy nếu có cơ chế xử lý đổ vỡ hiệu quả (theo nguyên tắc 16) sẽ hạn chế được rất nhiều những chi phí xử lý và không gây xáo trộn thị trường. Ngoài ra, cũng nên trao thêm quyền cho tổ chức BHTG thực hiện chức năng phát hiện sớm, can thiệp và xử lý kịp thời đối với tổ chức tham gia BHTG có vấn đề (theo nguyên tắc 15). “Phòng bệnh” bao giờ cũng tốt hơn chữa bệnh, điều này giúp cho việc khắc phục những sai phạm của tổ chức tham gia BHTG tốt hơn, hạn chế lây lan, ảnh hưởng đến hoạt động của các ngân hàng khác.
Thứ ba: Mối quan hệ giữa tổ chức BHTG và các thành viên khác trong mạng an toàn tài chính quốc gia (Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Ủy Ban giám sát tài chính quốc gia) cần được xác định rõ ràng, cụ thể. Theo nguyên tắc thứ 6 của hệ thống BHTG hiệu quả, quan hệ giữa tổ chức BHTG và các thành viên khác trong mạng lưới an toàn tài chính phải hết sức chặt chẽ, thường xuyên, các thông tin về các ngân hàng phải được chia sẻ một cách chính xác, kịp thời. Việc chia sẻ thông tin và phối hợp giữa các thành viên cũng nên được quy định một cách chính thức.
Tài liệu tham khảo
1. Core Principles for Effective Deposit Insurance Systems, Basel Committee on Banking Supervision and International Association Insurers, June 2009
2. www.fdic.gov/regulations/reform/role.html
3. www.div.gov.vn
4. www.economics-economics-ejournal.org/economics/discussionpapers/2009-16
5. www.vietnamnet.vn/kinhte/201008/cot-loi-cua-he-thong-BHTG-hieu-qua-927192/
6. Giải pháp ngăn ngừa và kiểm soát đột biến rút tiền gửi của BHTG Việt Nam, TS. Nguyễn Thị Kim Oanh, 2008
