Theo báo cáo của Vụ Thanh toán (NHNN), tỷ trọng tiền mặt/tổng phương tiện thanh toán trong nền kinh tế có xu hướng giảm dần, từ 19,02% năm 2005 xuống 14,02% năm 2010 và đến thời điểm hiện tại còn 11,49 %. Nhận thức và thói quen về sử dụng tiền mặt trong thanh toán đã có chuyển biến tích cực theo hướng ngày càng nhiều người chọn hình thức thanh toán không dùng tiền mặt thay cho thanh toán bằng dùng tiền mặt.
Hệ thống Thanh toán điện tử liên ngân hàng (TTĐTLNH) hoạt động ổn định, an toàn, phát huy hiệu quả, đáp ứng tốt nhu cầu thanh toán liên ngân hàng trong toàn quốc, giữ vai trò là hệ thống thanh toán xương sống của quốc gia, góp phần đẩy nhanh tốc độ thanh toán và phát triển TTKDTM. Tính đến ngày 30/6/2017, Hệ thống TTĐTLNH có trên 150 thành viên, bình quân đạt hơn 400 nghìn giao dịch/ngày, giá trị giao dịch trung bình 221 nghìn tỷ đồng/ngày.
Hệ thống thanh toán nội bộ của các ngân hàng thương mại (NHTM) tiếp tục được quan tâm, chú trọng đầu tư, cập nhật và phát triển, với kỹ thuật, công nghệ tiên tiến, quản lý tập trung, cho phép các NHTM cung ứng các dịch vụ, phương tiện thanh toán hiện đại trên nền tảng internet, mobile với phạm vi cung ứng trên toàn quốc.
Việc triển khai các dịch vụ thanh toán điện tử qua Internet và điện thoại di động đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, thu hút số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ khá lớn cũng như số lượng và giá trị giao dịch tăng cao (nhiều ngân hàng đạt mức tăng trên 100% hàng năm). Hiện nay, có khoảng 70 tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán triển khai dịch vụ thanh toán qua Internet và trên 35 tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán cung ứng dịch vụ thanh toán qua điện thoại di động. Trong năm 2016, số lượng giao dịch thanh toán qua Internet đạt gần 125 triệu giao dịch với giá trị đạt trên 7,2 triệu tỷ đồng; số lượng giao dịch qua điện thoại di động đạt trên 97 triệu giao dịch với giá trị đạt trên 303 nghìn tỷ đồng.
Tính đến nay, NHNN đã cho phép 24 tổ chức không phải là ngân hàng thực hiện cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán (TGTT) nhằm phục vụ các giao dịch thanh toán bán lẻ, giá trị thấp, như: thanh toán cho các giao dịch mua bán trên các website thương mại điện tử, thanh toán trực tuyến bằng điện thoại di động, thanh toán hóa đơn, tiền mua hàng... Hiện đã có hơn 40 NHTM tham gia hợp tác với các tổ chức cung ứng dịch vụ TGTT đã được NHNN cấp phép để triển khai dịch vụ. Các đơn vị cung ứng dịch vụ TGTT cũng cung cấp một hệ thống hạ tầng công nghệ tiên tiến, quan trọng hỗ trợ cho hoạt động thanh toán.
Để đảm bảo an toàn trong thanh toán thẻ, NHNN chỉ đạo các ngân hàng triển khai thí điểm Bộ tiêu chuẩn thẻ chíp nội địa; triển khai tiêu chuẩn quốc tế về an toàn dữ liệu thẻ PCI/DSS; công nghệ số hoá thẻ Tokenization.
Thẻ ngân hàng tiếp tục phát triển, số lượng thẻ phát hành, số lượng và giá trị giao dịch thẻ tiếp tục tăng trưởng ổn định. Tính đến tháng 6/2017, số lượng thẻ phát hành lũy kế đạt mức trên 121,5 triệu thẻ.
Các NHTM đã tích hợp thêm nhiều tính năng ứng dụng thanh toán thẻ ngân hàng sử dụng thanh toán tiền điện, nước, cước viễn thông, bảo hiểm, phí giao thông, thanh toán trực tuyến; đồng thời quan tâm đến việc cải thiện chất lượng dịch vụ thẻ, chú trọng tăng độ an toàn của thẻ ngân hàng. Các NHTM đã phối hợp với các đơn vị trung gian thanh toán, các đơn vị liên quan khác cung ứng thêm nhiều dịch vụ thanh toán dựa trên thẻ ngân hàng như thanh toán mua xăng dầu (Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) cùng Công ty cổ phần thanh toán quốc gia Việt Nam (NAPAS) và Ngân hàng TMCP Xăng dầu Petrolimex (PG Bank) công bố kết nối thành công dịch vụ thanh toán bằng thẻ ATM tại máy chấp nhận thẻ (POS) của PGBank đặt tại hệ thống cửa hàng xăng dầu (CHXD) Petrolimex), tiền điện, nước, cước viễn thông, bảo hiểm, phí giao thông, thanh toán trực tuyến... chất lượng và dịch vụ thanh toán thẻ tiếp tục được cải thiện.
Cơ sở hạ tầng và công nghệ phục vụ thanh toán thẻ tiếp tục được chú trọng đầu tư, nâng cao chất lượng và phát huy hiệu quả; công tác đảm bảo an ninh, an toàn hệ thống thanh thẻ được coi trọng và tăng cường.
Tính đến cuối tháng 6/2017, trên toàn quốc có 17.319 ATM và gần 253.000 POS đang hoạt động, chưa kể một số lượng lớn các thiết bị chấp nhận thẻ trên nền tảng Mobile; POS hiện đã được lắp đặt tại hầu hết các cơ sở, chuỗi phân phối, bán lẻ, khách sạn lớn, đang mở rộng dần ra các cơ sở y tế, bệnh viện, trường học. Trên hệ thống ATM/POS đã có nhiều ứng dụng tiện ích cho chủ thẻ, góp phần thúc đẩy TTKDTM trong khu vực dân cư.
NHNN đã tập trung chỉ đạo phát triển thanh toán thẻ qua POS để nâng cao số lượng, giá trị giao dịch thanh toán qua POS, thực sự góp phần vào thúc đẩy TTKDTM. Đến nay, nhận thức chung của xã hội về thanh toán thẻ qua POS, nhất là ở các tỉnh, thành phố lớn và một số tỉnh có lợi thế về du lịch đã có chuyển biến rõ nét và tích cực; số lượng, giá trị thanh toán qua POS tăng nhanh, hiệu quả và chất lượng hơn. Đối với dịch vụ ATM, NHNN đã chỉ đạo thực hiện nhiều biện pháp quyết liệt, thường xuyên đôn đốc, nhắc nhở các đơn vị liên quan tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động, rà soát, bổ sung các quy trình, quy định cần thiết trong lắp đặt, sử dụng ATM, sắp xếp lại mạng lưới ATM và phát hiện, xử lý kịp thời những sự cố phát sinh.
Để đảm bảo an toàn cho các hệ thống công nhệ thông tin (CNTT) cung cấp dịch vụ ngân hàng, NHNN đã thường xuyên, liên tục rà soát, ban hành mới hoặc sửa đổi nhiều văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn các TCTD trong việc triển khai các dịch vụ ngân hàng điện tử đảm bảo an toàn bảo mật/ NHNN còn là đầu mối thường xuyên tiếp nhận các cảnh báo về lỗ hổng bảo mật, nguy cơ mất an toàn CNTT từ các đơn vị, đối tác và cảnh báo các đơn vị trong ngành kịp thời phòng tránh, không để xảy ra hiện tượng mất an toàn. Song song với việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, hàng năm NHNN đều tổ chức kiểm tra để phát hiện, khuyến nghị, chấn chỉnh kịp thời những tồn tại hạn chế về an ninh, bảo mật tại các TCTD.
Như vậy, cơ sở hạ tầng và công nghệ phục vụ TTKDTM, nhất là thanh toán điện tử tiếp tục được chú trọng đầu tư, nâng cao chất lượng và phát huy hiệu quả; công nghệ thanh toán tiên tiến, hiện đại, phục vụ tốt cho việc cung ứng và ứng dụng các dịch vụ, phương tiện TTKDTM mới, hiện đại và phục vụ thương mại điện tử phát triển.