Tổ chức bảo hiểm tiền gửi là một thành phần trong hệ thống an toàn tài chính quốc gia và hầu hết đều có chức năng giám sát các định chế tài chính theo luật định. Vậy mục đích kiểm tra định chế tài chính của tổ chức bảo hiểm tiền gửi là gì? Mặc dù có nhiều câu trả lời đối với vấn đề này, nhưng tựu chung lại có thể xác định một số mục đích cơ bản như sau:
Thứ nhất, để duy trì niềm tin của công chúng vào sự toàn vẹn của hệ thống ngân hàng và từng ngân hàng riêng lẻ.
Thứ hai, xác định sự tuân thủ của ngân hàng đối với các quy định và Luật.
Thứ ba, bảo vệ sự toàn vẹn của quỹ bảo hiểm tiền gửi. Nghĩa là quá trình kiểm tra có thể giúp ngăn chặn kịp thời sự đổ vỡ ngân hàng dẫn tới phải chi trả cho người gửi tiền.
Cuối cùng, kiểm tra giúp các cán bộ giám sát hiểu được bản chất, nguyên nhân cơ bản của các vấn đề của ngân hàng để từ đó có các kiến nghị chấn chỉnh kịp thời.
Các nhân tố góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác kiểm tra là:
1) Khung pháp lý
Khung pháp lý giám sát các định chế tài chính được ban hành đồng bộ và hiệu quả;
Có “Hệ thống xếp loại các định chế tài chính thống nhất” được cơ quan có thẩm quyền ban hành làm chuẩn mực cho các cơ quan giám sát các định chế tài chính áp dụng;
Quy trình kiểm tra được chuẩn hóa theo thông lệ quốc tế và được cập nhật thường xuyên.
2) Nguồn nhân lực
Nguồn nhân lực phải đủ số lượng và được phân bổ hợp lý giữa các tuyến;
Lực lượng cán bộ kiểm tra được đào tạo, huấn luyện đầy đủ (nghiệp vụ tài chính ngân hàng, pháp luật, công nghệ thông tin …).
Cán bộ kiểm tra/giám sát phải có đạo đức nghề nghiệp.
3) Hậu cần
Có hệ thống công nghệ thông tin mạnh. Trong đó bao gồm các ứng dụng về truyền và nhận thông tin, lưu trữ và khai thác dữ liệu phục vụ cho công tác giám sát từ xa và kiểm tra tại chỗ.
Có chế độ đãi ngộ về mặt vật chất và tinh thần. Công tác thi đua khen thưởng đối với lực lượng cán bộ nghiệp vụ phải kịp thời và khách quan để khích lệ hiệu quả kiểm tra/giám sát.
Trong những năm qua, ngành tài chính – ngân hàng - bảo hiểm tiền gửi đã không ngừng hiện đại hóa hệ thống công nghệ thông tin của mình để đáp ứng nhu cầu quản lý hoạt động, cung cấp các dịch vụ tiện ích hiện đại cho khách hàng và yêu cầu gửi các loại báo cáo kế toán và thống kê theo quy định của cơ quan quản lý và điều tiết về ngân hàng ngày càng nhiều và phức tạp. Cùng với xu thế phát triển đó, Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (DIV) đã trang bị và nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin để nâng cao chất lượng hoạt động quản trị điều hành của bản thân DIV và công tác giám sát các định chế tài chính. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kiểm tra đã bảo đảm được sự phối kết hợp giữa hoạt động giám sát từ xa và kiểm tra tại chỗ trong một hệ thống giám sát thống nhất.
Theo khảo sát trên trang web của một số tổ chức bảo hiểm tiền gửi (TCBHTG) trên thế giới, công tác kiểm tra của các tổ chức này đạt được hiệu quả cao là nhờ ứng dụng công nghệ thông tin và thực hiện một số giải pháp khả thi sau:
1/ TCBHTG mã hóa các sai phạm về quy định và luật pháp về hoạt động ngân hàng và bảo hiểm tiền gửi để cán bộ kiểm tra/giám sát tổng hợp theo từng loại sai phạm thống nhất trong toàn hệ thống.
2/ Trong hệ thống quản lý thông tin của TCBHTG có “Hệ thống hồ sơ về an toàn và tuân thủ của các định chế tài chính” được sử dụng một cách rộng rãi bởi các cán bộ kiểm tra, cán bộ giám sát tại các chi nhánh khu vực, các cán bộ có trách nhiệm kiểm tra lại và cán bộ nghiên cứu về chính sách BHTG tại trụ sở chính. Hệ thống này được gọi là “SOURCE”, được sử dụng để hỗ trợ các yêu cầu báo cáo và cung cấp sự hỗ trợ nhiệm vụ quan trọng cho nhân viên, đồng thời là công cụ hỗ trợ quyết định và hỗ trợ quản lý. SOURCE có một số chức năng sau :
• Kết sinh lịch trình kiểm tra mà nó được sử dụng để hỗ trợ các đề án về lượng công việc qua kết hợp việc lập kế hoạch và thời gian định chuẩn;
• Cung cấp thông tin để tạo thuận lợi cho tiến trình tiền kiểm tra;
• Nắm bắt thông tin tóm tắt cuộc kiểm tra;
• Đính kèm các tư liệu kiểm tra với mục đích chia sẻ theo phòng/ban và tham chiếu mang tính lịch sử;
• Theo dõi thông tin thông qua quá trình tư vấn; và
• Tạo thuận lợi cho việc báo cáo dữ liệu kiểm tra đối với báo cáo bắt buộc theo pháp luật.
Thông tin trong SOURCE phải đầy đủ, chính xác và kịp thời.
• Các cán bộ kiểm tra và cán bộ kiểm tra lại phải bảo đảm rằng phiên bản các tài liệu hiện thời nhất được đính kèm khi tải dữ liệu lên SOURCE.
• Các cán bộ kiểm tra và cán bộ kiểm tra lại phải bảo đảm rằng tất cả các lĩnh vực thông tin được yêu cầu trong SOURCE đều đầy đủ;
• Các cán bộ giám sát phải đề xuất kế hoạch các cuộc kiểm tra có phạm vi đầy đủ và kiểm tra có phạm vi hạn chế trước và chỉ rõ quý nào hoạt động đó được lên kế hoạch;
• Các cán bộ kiểm tra được giao nhiệm vụ phải cập nhật ngày kiểm tra cụ thể ngay khi có thể....
3/ Hệ thống kiểm tra được xây dựng thành 2 tầng: tầng cơ sở là các đoàn kiểm tra; tầng quản lý và hỗ trợ là cán bộ kiểm tra lại tại Chi nhánh khu vực và trụ sở chính. Trong đó, cán bộ ở tầng quản lý và hỗ trợ có trách nhiệm theo dõi các thông tin và tài liệu của các đoàn kiểm tra đưa lên SOURCE nhằm kịp thời phát hiện các thiếu sót của các đoàn kiểm tra để tham mưu, tư vấn cho đoàn kiểm tra trước khi công bố báo cáo kiểm tra cho định chế tài chính. Phương thức này cho phép tiết giảm được lực lượng và thời gian tác nghiệp của đoàn kiểm tra tại định chế tài chính, qua đó sẽ tiết kiệm chi phí đáng kể cho TCBHTG.
4/ Nội dung và phương pháp kiểm tra an toàn và kiểm tra tuân thủ áp dụng theo các chuẩn mực quốc tế.
a) Nội dung kiểm tra
* Kiểm tra an toàn : các nội dung cơ bản theo thông lệ quốc tế thường bao gồm:
• Đánh giá và chứng minh các thành phần CAMELS (C- sự đầy đủ về vốn; A- chất lượng tài sản; M – quản lý; E – lợi nhuận; L – thanh khoản; S – sự nhạy cảm đối với rủi ro thị trường) và đánh giá tổng thể đối với định chế tài chính.
• Đánh giá quản lý rủi ro
• Xác định sự vi phạm luật và quy định
• Đánh giá hệ thống công nghệ thông tin
• Xác định các chỉ số và dữ liệu kiểm tra
• Lập các bảng biểu: Biểu so sánh về điều kiện tài chính, Bảng so sánh về thu nhập và thay đổi vốn tự có…
* Kiểm tra tuân thủ: các nội dung cơ bản theo thông lệ quốc tế thường bao gồm:
• Đánh giá hệ thống quản lý tuân thủ của định chế được giám sát bởi TCBHTG đối với việc thực thi các quy định và pháp luậtvề bảo hiểm tiền gửi;
• Kiểm tra sự tuân thủ các quy định và pháp luật có liên quan;
b) Phương pháp kiểm tra được sử dụng theo thông lệ là sự pha trộn giữa phương pháp tiếp cận định hướng theo quy trình và tập trung vào rủi ro.
Tập trung vào rủi ro, bao gồm việc sử dụng thông tin tập hợp được về định chế tài chính để hướng các nguồn lực kiểm tra của TCBHTG vào các lĩnh vực hoạt động nào xuất hiện các rủi ro lớn nhất để:
• Phát triển lược sử rủi ro đối với định chế bằng cách dùng các nguồn thông tin khác nhau về các lĩnh vực kinh doanh, cơ cấu tổ chức, các nghiệp vụ, và thực thi giám sát trong quá khứ.
• Đánh giá chất lượng hệ thống quản lý tuân thủ và quản lý rủi ro của định chế theo quan điểm các rủi ro kết hợp với mức và tính phức tạp của nghiệp vụ kinh doanh và cung ứng các sản phẩm, dịch vụ.
• Kiểm tra các giao dịch được lựa chọn căn cứ vào rủi ro, chẳng hạn như khi lĩnh vực hoạt động có rủi ro cao và nỗ lực tuân thủ của định chế tỏ ra yếu kém.
Việc tập trung vào các phương thức và cơ sở hạ tầng kiểm soát nội bộ của định chế, hoặc “quy trình” được sử dụng để bảo đảm sự tuân thủ theo quy định pháp luật về hoạt động ngân hàng và pháp luật về bảo hiểm tiền gửi.
Nội dung và phương pháp được chuẩn hóa thành sổ tay kiểm tra, được đưa lên Website của TCBHTG và được cập nhật thường xuyên theo sự thay đổi của môi trường pháp lý, sản phẩm, dịch vụ ngân hàng để cán bộ viên chức kiểm tra/giám sát của TCBHTG tham khảo và các định chế tài chính biết được quy trình, phương pháp kiểm tra của TCBHTG. Qua đó sẽ tạo cơ hội thuận lợi hơn cho các nỗ lực hợp tác giữa định chế tài chính và TCBHTG nói chung cũng như với các đoàn kiểm tra nói riêng.
5/ Quy trình kiểm tra được quy định thống nhất:
Về cơ bản, quy trình kiểm tra bao gồm ba giai đoạn: lập kế hoạch tiền kiểm tra; phân tích và kiểm tra, kể cả từ xa và tại chỗ; truyền đạt các phát hiện cho ban quản lý định chế thông qua các cuộc họp hoặc báo cáo kiểm tra. Cácbướctrong quy trình kiểm tra phải được tuân thủ một cách đầy đủ và nghiêm túc.
Tóm lại, để nâng cao hơn nữa chất lượng kiểm tra tại chỗ nói riêng và công tác giám sát đối với các định chế tài chính nói chung, các TCBHTG cần thực hiện đồng bộ các nhân tố và giải pháp khả thi.
Các tin khác
Đồng chí Đặng Duy Cường được bổ nhiệm làm Tổng Giám đốc Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam
Ngày 18/9/2024, Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN) tổ chức Lễ công bố Quyết định chỉ...
Chi nhánh Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên tập huấn về kiểm soát đặc biệt đối với quỹ tín dụng nhân dân
Ngày 21 và 22/8/2024, Chi nhánh Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN) khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên đã tổ chức tập huấn về kiểm soát đặc biệt (KSĐB) đối với quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) cho các cán bộ nghiệp vụ tại Chi nhánh.
Chi nhánh Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam khu vực Tây Bắc Bộ tổ chức tọa đàm chính sách bảo hiểm tiền gửi
Sáng ngày 25/8/2024, Chi nhánh Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN) khu vực Tây Bắc Bộ...
Ông Phạm Trường Giang – Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Phú Thọ: Đã có sự phối hợp chặt chẽ giữa Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam và Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Phú Thọ trong việc triển khai chính sách BHTG trên địa bàn
Đó là khẳng định của ông Phạm Trường Giang – Giám đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Chi nhánh...
Chi nhánh Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam khu vực Đông Bắc Bộ tuyên truyền chính sách BHTG tại Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Lạng Sơn
Ngày 21 và 22/8/2024, Chi nhánh Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN) khu vực Đông Bắc Bộ đã phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ (HLHPN) tỉnh Lạng Sơn tổ chức tuyên truyền chính sách BHTG tại hai lớp bồi dưỡng nghiệp vụ công tác Hội cho Chủ tịch HLHPN cấp cơ sở và Chi hội trưởng Phụ nữ năm 2024.