Theo Luật BHTG: BHTG có nhiệm vụ yêu cầu tổ chức tham gia BHTG cung cấp thông tin về tiền gửi được bảo hiểm để BHTG kiểm tra, tính và thu phí bảo hiểm tiền gửi đối với tổ chức tham gia BHTG; tổng hợp, phân tích và xử lý thông tin về tổ chức tham gia BHTG nhằm phát hiện và kiến nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xử lý kịp thời những vi phạm quy định về an toàn hoạt động ngân hàng, rủi ro gây mất an toàn trong hệ thống ngân hàng; kiểm tra việc niêm yết chứng nhận BHTG; kiểm tra Hồ sơ pháp lý. Đây là những nhiệm vụ chính của đoàn kiểm tra khi đi kiểm tra tổ chức tham gia BHTG.
Qua thực tế kiểm tra từ trước tới nay, nhìn chung các tổ chức tham gia BHTG đều chấp hành nghiêm túc các quy định của pháp luật về BHTG. Tuy nhiên, kiểm tra cho thấy một số đơn vị có sai sót trong việc tính và nộp phí BHTG hồ sơ pháp lý khi có thay đổi nhân sự, tăng vốn điều lệ qua các kỳ đại hội chưa gửi kịp thời cho BHTGVN. Kết quả kiểm tra của BHTGVN đã thực sự trở thành một kênh thông tin quan trọng, cùng với thanh tra, kiểm tra của Ngân hàng nhà nước để đánh giá khách quan thực trạng hoạt động của tổ chức tham gia BHTG. Những đánh giá, phân tích của BHTGVN qua công tác kiểm tra đã giúp tổ chức tham gia BHTG nhìn nhận, đánh giá một cách khách quan những tồn tại, thiếu sót trong hoạt động, từ đó thúc đẩy việc củng cố, chấn chỉnh, tăng cường quản lý và ý thức nâng cao trách nhiệm trong việc chấp hành các quy định của pháp luật về BHTG.
Tuy công tác kiểm tra của BHTGVN đã phát huy tác dụng khá hiệu quả nhưng vẫn còn một vài bất cập và hạn chế:
Một là, theo khoản 9, điều 13 của Luật BHTG “Theo dõi, kiểm tra việc chấp hành các quy định pháp luật về BHTG; kiến nghị Ngân hàng nhà nước Việt Nam xử lý hành vi vi phạm quy định của pháp luật về BHTG”, tuy nhiên, đến nay chưa có hướng dẫn cũng như quy định cụ thể BHTGVN kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về BHTG đối với tổ chức tham gia BHTG bao gồm kiểm tra những nội dung nào mà chủ yếu vẫn thực hiện theo hướng dẫn của BHTGVN mà căn cứ để thực hiện không có nhiều thay đổi so với các Nghị định, Thông tư hướng dẫn trước khi Luật BHTG có hiệu lực.
Hai là, theo khoản 10, điều 13 của Luật BHTG quy định “Tổng hợp, phân tích và xử lý thông tin về tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi nhằm phát hiện và kiến nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xử lý kịp thời những vi phạm quy định về an toàn hoạt động ngân hàng, rủi ro gây mất an toàn trong hệ thống ngân hàng”, hiện nay văn bản hướng dẫn chưa có nên gặp nhiều khó khăn trong công nghệ và phối hợp thực hiện do thông tin thường thiếu và chậm.
Ba là, chưa có mô hình, hệ thống chỉ tiêu và phương pháp kiểm tra, giám sát theo chuẩn mực quốc tế được lựa chọn phù hợp với đặc thù của Việt Nam.
Để nâng cao chất lượng công tác kiểm tra của BHTGVN, tác giả xin đề xuất một số ý kiến sau:
Một là: cần có quy định hướng dẫn cụ thể về quy trình kiểm tra, giám sát các tổ chức tham gia BHTG trên cơ sở thông tư hướng dẫn của NHNN.
Hai là: Tăng cường phối hợp, chia sẻ thông tin trong hoạt động thanh tra, kiểm tra và giám sát giữa BHTGVN và NHNN. Về thông tin báo cáo cần phối kết hợp chặt chẽ với NHNN để đưa ra các tiêu thức, cách lấy chỉ tiêu, mẫu biểu báo cáo đảm bảo thống nhất nhằm giảm bớt thời gian,tránh sự phiền hà cho tổ chức tham gia BHTG.
Ba là: Ưu tiên triển khai các chương trình phần mềm tin học phục vụ cho công tác tiếp nhận và xử lý thông tin đầu vào, thực hiện quy trình giám sát mới đảm bảo nhanh, chính xác.
Bốn là: thường xuyên tổ chức tập huấn nghiệp vụ kiểm tra cho các cán bộ làm công tác kiểm tra theo hướng chuyên nghiệp hóa, giúp cán bộ kiểm tra có kiến thức về pháp luật, nghiệp vụ tư vấn khách hàng, trình độ tin học phân loại đối tượng được bảo hiểm tốt.
Năm là : Hỗ trợ cán bộ của tổ chức tham gia BHTG thực hiện đúng quy trình nhập thông tin báo cáo và quy trình phân loại đối tượng được bảo hiểm. Ngoài ra mỗi cán bộ kiểm tra cũng chủ động theo dõi tình hình hoạt động của từng đơn vị được phân công qua các báo cáo đơn vị gửi, qua internet để có cái nhìn tổng quát về mức độ hoạt động, kết quả kinh doanh của đơn vị. Khi có biến cố xảy ra đối với tổ chức tham gia BHTG, chi nhánh BHTGVN khu vực quản lý sẽ ngay lập tức thành lập đoàn kiểm tra chủ động đến hiện trường hỗ trợ đơn vị tránh xảy ra hiện tượng rút tiền hàng loạt và kết hợp với ngân hàng nhà nước xử lý giải quyết vấn đề.
Bảo vệ người gửi tiền là mục tiêu chung của BHTGVN vì niềm tin được coi là “tài sản vô hình”. Tuy nhiên, niềm tin đó chỉ được duy trì và nâng cao khi tổ chức BHTG hoạt động hiệu quả. Nâng cao công tác kiểm tra các tổ chức tham gia BHTG đã giúp BHTGVN thực hiện tốt vai trò của mình, là chính sách công của Chính phủ, giúp người dân tin tưởng hơn vào hoạt động ngân hàng.
Đồng Như Ngợi
BHTGVN- Chi nhánh Hà Nội
Tài liệu tham khảo:
Luật BHTG;
Báo cáo hàng tháng, quý của BHTGVN chi nhánh Hà Nội.