Trong những năm gần đây, thanh toán điện tử được đẩy mạnh, tạo nên làn sóng thúc đẩy phát triển mảng ngân hàng số tại Việt Nam. Xu hướng hiện nay là sẽ có các mô hình kinh doanh mới thay thế cho các mô hình kinh doanh truyền thống.
Một số thách thức trong quá trình triển khai ngân hàng số
Theo ông Lê Anh Dũng – Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán – Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tốc độ chuyển đổi số của ngành ngân hàng đang rất mạnh mẽ và đi đúng hướng. Các ngân hàng cũng đã đem lại những trải nghiệm dịch vụ ngân hàng mới mà chúng ta có thể cảm nhận. “Hiện có 95% tổ chức tín dụng đã có, đang xây dựng hoặc dự tính sẽ xây dựng chiến lược chuyển đổi số. Trong đó, 38% đã phê duyệt chiến lược chuyển đổi số hoặc tích hợp chuyển đổi số trong chiến lược phát triển kinh doanh, công nghệ thông tin”, ông Dũng cho biết.
Tuy vậy, chuyển đổi số diễn ra nhanh đặt ra những thách thức cho cơ quan quản lý như: Khuôn khổ pháp lý, cơ sở hạ tầng cần xây dựng đồng bộ, tập trung, chuẩn kỹ thuật kết nối, chuẩn dữ liệu, cơ sở dữ liệu dùng chung, hạ tầng an ninh, bảo mật.
Ngoài ra, sự tham gia của các công ty công nghệ tài chính (Fintech) trong hợp tác với ngân hàng cũng đặt ra các vấn đề như: an ninh an toàn, bảo mật thông tin...Bên cạnh đó, tội phạm công nghệ cũng là mối nguy lớn, buộc các ngân hàng phải xây dựng hệ thống bảo mật, đảm bảo hoạt động liên tục, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Theo ông Dũng, giáo dục tài chính, bảo vệ người tiêu dùng là một thách thức, theo đó cần thông tin đến người dân để hiểu rõ về lợi ích của ngân hàng số và cảnh giác trước các chiêu trò lừa đảo khi giao dịch.
“ Do vậy, cần tiếp tục xây dựng, hoàn thiện hạ tầng công nghệ ngành ngân hàng, tăng cường tích hợp, kết nối hạ tầng, ứng dụng ngành ngân hàng với các ngành, lĩnh vực dịch vụ” - ông Dũng đề xuất. Đồng thời, triển khai các nội dung liên quan đến phát triển ngân hàng số, hợp tác ngân hàng - Fintech, ứng dụng công nghệ thông tin trong khuôn khổ Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia; Cung ứng dịch vụ ngân hàng an toàn, thuận tiện với giá cả hợp lý cho người dân chưa có tài khoản ngân hàng, đặc biệt là người dân khu vực vùng sâu, vùng xa, chú trọng nâng cao hiểu biết, kỹ năng tài chính.
Cũng theo ông Dũng, cần đẩy nhanh hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cho phép chia sẻ, kết nối mở với các ngành dịch vụ như ngân hàng, viễn thông, bảo hiểm; Sửa đổi hoặc thay thế Luật Giao dịch điện tử 2005 để tạo cơ sở pháp lý đồng bộ cho các Bộ, ngành, giúp thúc đẩy giao dịch điện tử; Xây dựng quy định về bảo vệ dữ liệu người dùng, định danh số, hoàn thiện quy định bảo mật giao dịch, an ninh; Nâng cao nhận thức, hiểu biết người dân về ứng dụng kỹ thuật số, chú trọng công tác đào tạo nguồn nhân lực thích ứng với chuyển đổi số.
Lan tỏa thông điệp tài chính, thúc đẩy thanh toán điện tử
Theo bà Lê Thị Thúy Sen - Vụ trưởng Vụ Truyền thông (NHNN), có 4 cái khó đặt ra cho hoạt động truyền thông giáo dục tài chính là “khó nhớ - khó tiếp thu - khó áp dụng - khó lan tỏa”, xuất phát từ đặc thù của thông tin về sản phẩm, dịch vụ tài chính-ngân hàng thường mang tính học thuật, bên cạnh đó là sự hạn chế của những kênh truyền thông truyền thống thường một chiều, thiếu tương tác và lan tỏa.
Để hóa giải những khó khăn trên, truyền thông giáo dục tài chính của NHNN đã áp dụng giải pháp “4 dễ”, bao gồm: “dễ hiểu - dễ nhớ - dễ làm - dễ lan tỏa”, để công chúng dễ dàng nắm bắt, áp dụng vào thực tiễn và có tính lan tỏa trong cộng đồng - bà Sen cho biết.
Cũng theo bà Sen, mục tiêu mà NHNN hướng tới khi triền khai truyền thông giáo dục tài chính là: Mở rộng khả năng tiếp cận các dịch vụ ngân hàng - tài chính của người dân, bảo vệ người tiêu dùng tránh các rủi ro không đáng có khi sử dụng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng – tài chính, hạn chế việc người dân phải tìm đến các kênh cung ứng dịch vụ tài chính phi chính thức, thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, thanh toán dịch vụ công qua ngân hàng.
Để thực hiện mục tiêu này, nội dung các chương trình truyền thông giáo dục tài chính sẽ bao gồm các chủ trương liên quan đến chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng, các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng, cách tiếp cận các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng (tư vấn, cung cấp các thông tin liên quan đến các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng như gửi tiết kiệm, vay vốn, quy trình tiếp cận sản phẩm, dịch vụ ngân hàng…), cảnh báo cho người dân khi tiếp cận các dịch vụ này. Đồng thời, cung cấp cho người dân các hiểu biết về tiện ích, giá trị, cách sử dụng các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt đảm bảo an ninh, an toàn, bảo mật, giảm thiểu rủi ro cho người sử dụng dịch vụ thanh toán, vấn đề minh bạch về phí thanh toán.
“NHNN sẽ tiếp tục nghiên cứu các hình thức, xu hướng truyền thông mới, hiện đại để triển khai các chương trình truyền thông giáo dục tài chính như: gameshow, cuộc thi, truyền thông qua các kênh truyền thông đại chúng, các ấn phẩm, clip hoạt hình…; phối hợp với các cơ quan truyền thông, báo chí thực hiện các chương trình truyền thông giáo dục tài chính có tính sáng tạo, dễ hiểu, dễ tiếp cận, có tính tương tác cao, ứng dụng sức mạnh công nghệ số; phối hợp với các cơ sở giáo dục đào tạo, các tổ chức chính trị, xã hội, các tổ chức quốc tế, các tổ chức hiệp hội, nghề nghiệp (Hội Phụ nữ, Hội Thanh niên…) để triển khai các chương trình phù hợp cho từng nhóm đối tượng; phối hợp với các tổ chức tín dụng để truyền thông một cách trực quan, sinh động về các sản phẩm, dịch vụ của các tổ chức tín dụng…”- bà Sen cho hay.