nhập. Những kết quả đó đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao niềm tin công chúng đối với hệ thống tài chính quốc gia, thúc đẩy quá trình huy động vốn, đảm bảo an ninh tiền tệ, an sinh xã hội, phát triển kinh tế đất nước. Tuy nhiên, qua hơn 10 năm triển khai, chính sách BHTG đã thể hiện một số bất cập liên quan đến một số vấn đề như hạn mức chi trả, vai trò BHTGVN trong mạng an toàn tài chính, xử lý đổ vỡ ngân hàng. Điều đó ảnh hưởng đến việc bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền. Việc điều chỉnh chính sách BHTG phù hợp với thực tiễn của Việt Nam và thông lệ quốc tế thông qua việc ban hành Luật BHTG là hết sức cần thiết.
Hạn mức chi trả quá thấp
Hiện nay, hạn mức chi trả tối đa cho mỗi khoản tiền gửi của mỗi cá nhân tại một tổ chức tín dụng là 50 triệu đồng. Hạn mức này được quy định từ năm 2005 dựa trên các tiêu chí như: bảo vệ số đông người gửi tiền, đủ cao để khuyến khích người gửi tiền nhưng không gây ra rủi ro đạo đức và tạo hiệu ứng niềm tin. Hiện nay, hạn mức chi trả như vậy là quá thấp vì khi xây dựng hạn mức chi trả năm 2005 thì thu nhập bình quân đầu người của nước ta khoảng hơn 700 USD, trong khi thu nhập bình quân đầu người hiện nay khoảng 1200 USD. Đồng thời, do thị trường tài chính trong nước và quốc tế có nhiều biến động, xây dựng và củng cố niềm tin của người gửi tiền là hết sức quan trọng. Hạn mức chi trả quá thấp sẽ ảnh hưởng đến niềm tin công chúng. Ông Cao Sỹ Kiêm- Nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa cho rằng: “ Với hạn mức chi trả 50 triệu đồng là quá thấp”.
Không chỉ với chuyên gia kinh tế, người gửi tiền thậm chí ở những vùng quê nghèo cũng cho rằng hạn mức chi trả tiền gửi cũng là vấn đề để các nhà hoạch định chính sách quan tâm.Tiếp xúc với chúng tôi tại nhà riêng với niềm tin phấn khởi khi nhận được tiền từ tổ chức BHTGVN khi Quỹ tín dụng Nhân dân Vĩnh Phong, xã Đông Phong, huyện Vĩnh Thuận, tỉnh Kiên Giang bị đổ vỡ , anh Nguyễn Văn Phán một người gửi tiền cho biết " Tôi rất vui vì đã nhận được tiền gửi của mình. Đó là số tiền gia đình tôi tích lũy trong nhiều năm. Nếu không có tổ chức BHTGVN thì có lẽ tôi đã mất trắng số tiền đó rồi". Được hỏi về thông tin khi thông tin QTDND Vĩnh Phong bị đổ vỡ thì phản ứng của người dân nơi đây ra sao, Ông Chủ tịch xã Vĩnh Phong cho biết: " Vì đã được tuyên truyền, tổ chức BHTGVN sẽ đứng ra đảm bảo tiền gửi cho dân khi QTD bị đổ vỡ và tiền gửi được bảo toàn nên họ rất yên tâm. Nếu không có tổ chức BHTGVN thì có lẽ tình hình sẽ rất phức tạp, thậm chí người dân gửi tiền ở các QTD khác cũng đua nhau đi rút tiền và có thể gây ra đổ vỡ dây truyền. Đông Phong là một xã nghèo, tuy nhiên nếu xét trên diện rộng thì với hạn mức chi trả tiền gửi được bảo hiểm tối đa là 50 triệu đồng là thấp và cần phải nâng cao hạn mức để tăng thêm lòng tin của người dân”
Vai trò BHTGVN trong mạng an toàn tài chính còn mờ nhạt
Khái niệm mạng an toàn tài chính được sử dụng rộng rãi trên thế giới bao gồm cấu trúc các cơ quan thực hiện việc giám sát hệ thống tài chính quốc gia. Theo thông lệ quốc tế mạng an toàn tài chính bao gồm 4 cơ quan đó là Ủy ban giám sát tài chính, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính và cơ quan Bảo hiểm tiền gửi. Mỗi nước có quy định khác nhau nhưng để giám sát hiệu quả thông thường pháp luật quy định rõ ràng khu vực giám sát của từng cơ quan để tránh chồng chéo hoặc bỏ trống giữa các bộ phận giám sát. Mạng an toàn tài chính nước ta chưa được quy định rõ trong các văn bản pháp luật đặc biệt về vai trò, trách nhiệm của các cơ quan thực hiện nhiệm vụ giám sát tài chính. Theo TS. Dương Thu Hương- Tổng thư ký Hiệp hội ngân hàng thì: “ Vai trò của tổ chức BHTGVN trong việc giám sát tài chính chưa được quy định rõ ràng”. Theo quy định pháp luật hiện hành: BHTGVN thực hiện việc theo dõi, giám sát và kiểm tra việc chấp hành các quy định về BHTG và các quy định về an toàn trong hoạt động của tổ chức tham gia BHTG. Yêu cầu các tổ chức tham gia BHTG cung cấp tài liệu, thông tin, báo cáo về tình hình hoạt động, kinh doanh theo định kỳ hay đột xuất; thực hiện các biện pháp chấn chỉnh vi phạm các quy định về an toàn trong hoạt động ngân hàng và nguy cơ mất khả năng chi trả. Tuy nhiên, pháp luật hiện hành không quy định chế tài xử phạt đối với các tổ chức tham gia BHTG vi phạm. Do vậy, điều đó sẽ giảm hiệu quả, hiệu lực của việc giám sát.
Quy trình xử lý đổ vỡ ngân hàng còn bất cập
Hoạt động ngân hàng là hoạt động đặc thù. Khác với đổ vỡ doanh nghiệp thông thường, sự đổ vỡ tín dụng không chỉ ảnh hưởng đến tổ chức tín dụng đó mà ảnh hưởng đến nhiều đối tượng thậm chí ảnh hưởng cả đến nền kinh tế. Xuất phát từ bản chất như vậy nên quy trình xử lý đổ vỡ ngân hàng cần mang tính chất đặc thù. Theo thông lệ quốc tế, khi xử lý đổ vỡ tín dụng mục tiêu hướng tới là hiệu quả kinh tế trên cơ sở giảm thiểu chi phí xử lý đổ vỡ và mang lại lợi ích cao nhất cho các đối tượng liên quan. Tổ chức BHTG được xác định có vai trò quan trọng trong quy trình xử lý đổ vỡ tín dụng và mang lại được mục tiêu đặt ra thông qua các hoạt động nghiệp vụ như ngân hàng bắc cầu, nghiệp vụ hỗ trợ tài chính, chi trả tiền gửi…Tuy nhiên theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quy trình xử lý đổ vỡ tín dụng còn thể hiện nhiều bất cập đặc biệt pháp luật chưa có quy định đặc thù về đổ vỡ tín dụng như chưa có quy định rõ ràng về giải thể, phá sản ngân hàng. Vai trò của tổ chức BHTGVN trong việc xử lý đổ vỡ ngân hàng thông qua các hoạt động nghiệp vụ như hỗ trợ tài chính (quy trình, thủ tục, tính chủ động trong việc hỗ trợ), thanh lý tài sản (hoạt động của hội đồng thanh lý) còn hạn chế. Đặc biệt, một số nghiệp vụ để tổ chức BHTG thực hiện việc xử lý đổ vỡ pháp luật còn bỏ trống như quy định về vấn đề mua lại nợ, ngân hàng bắc cầu…
Ban hành Luật BHTG là cần thiết
Những bất cập đó xuất phát từ thực tiễn và đòi hỏi các cơ quan chức năng cần có sự điều chỉnh chính sách cho phù hợp để tổ chức BHTGVN thực hiện tốt chức năng bảo vệ người gửi tiền và góp phần đảm bảo an toàn lành mạnh hoạt động ngân hàng. Theo TS. Dương Thu Hương- Tổng thư ký hiệp hội ngân hàng thì: “ cần nâng cao hạn mức chi trả tiền gửi được bảo hiểm để đảm quyền lợi cho người gửi tiền”. Đồng thời, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan giám sát trong mạng an toàn tài chính quốc gia cần được quy định rõ ràng về khu vực giám sát, cơ chế xử lý vi phạm để đảm bảo hiệu quả, hiệu lực của việc giám sát. Việc sửa đổi các quy định hiện hành về xử lý đổ vỡ tín dụng là cần thiết trong đó bao gồm pháp luật về giải thể, phá sản và pháp luật về xử lý đổ vỡ ngân hàng. Đặc biệt, pháp luật cũng cần quy định rõ ràng về vai trò của BHTGVN trong việc xử lý đổ vỡ tín dụng để tổ chức này thực hiện hiệu quả việc xử lý đổ vỡ tín dụng. Ban hành Luật BHTG là chìa khóa quan trọng để giải quyết những bất cập về chính sách BHTG đang tồn tại và là nền tảng để BHTGVN thực hiện tốt việc bảo vệ người gửi tiền và góp phần đảm bảo an toàn lành mạnh hoạt động ngân hàng.