Trang Chủ
PV: Việc mua bán sáp nhập ngân hàng ( gọi là M&A) đang diễn ra rất sôi động và phổ biến trên thế giới. Đề nghị Ông chia xẻ kinh nghiệm quốc tế về bảo vệ người gửi tiền khi có hoạt động M&A ngân hàng diễn ra.
Ông Nguyễn Mạnh Dũng:
Trong cuộc khủng hoảng kinh tế và tài chính toàn cầu kéo dài suốt 4 năm vừa qua, hệ thống ngân hàng ở Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Nhưng kinh nghiệm tốt nhất trong việc bảo vệ người gửi tiền thuộc về nước Mỹ Trong 3 năm từ 2008 đến 2010 và 6 tháng đầu năm 2011, chỉ riêng nước Mỹ có 402 ngân hàng buộc phái xử lý theo hình thức M&A. Nếu ở nước khác thì đây có thể là thảm họa, dẫn đến nhiều hệ lụy tiêu cực cho toàn bộ nền kinh tế . Nhưng nước Mỹ đã tiến hành rất thành công các thương vụ M&A đối với những ngân hàng có vấn đề và bảo vệ hoàn toàn quyền lợi của hơn 100 triệu người gửi tiền. Nghiên cứu và khảo sát cách làm của nước Mỹ trong thời gian qua, chúng ta có thể rút ra 4 bài học kinh nghiệm tiêu biểu sau:
Thứ nhất, nước Mỹ có một quy trình xử lý chuẩn mực đối với những ngân hàng có vấn đề nên không xảy ra cảnh hoảng loạn ngân hàng như thường thấy ở các quốc gia khác với khó khăn tương tự.
Thứ hai, có sự phối hợp tốt giữa 4 thành viên trong mạng an toàn tài chính quốc gia gồm Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, Ngân hang TW, Bộ Tài chính và cơ quan Bảo hiểm tiền gửi Hoa Kỳ (FDIC).
Thứ ba, 4 thành viên nói trên trong mạng an toàn tài chính quốc gia đã thống nhất trao cho Bảo hiểm tiền gửi Hoa Kỳ nhiệm vụ là cơ quan đầu mối để tiếp nhận và xử lý những ngân hàng có vấn đề. FDIC sau hơn 70 năm hoạt động đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình và hiện có một Quỹ BHTG khoảng 50 tỷ USD;
Thứ tư, nhiệm vụ của Bảo hiểm tiền gửi Hoa Kỳ và cách thức phối hợp giữa 4 thành viện mạng an toàn tài chính quốc gia trong việc M&A những ngân hàng có vấn đề được ghi rõ trong Luật BHTG liên bang, không có sự tranh chấp và chồng chéo về quyền hạn, trách nhiệm.
Có thể nêu một ví dụ để so sánh. Năm 2007, nước Anh chỉ có duy nhất ngân hàng Northern Rock đổ bể nhưng gây ra cảnh hoảng loạn ngân hàng ở Thủ đô Luân Đôn và toàn bộ các chi nhánh trong toàn quốc, quền lợi của người gửi tiền bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Trong khi nước Mỹ có liên tiếp hơn 400 ngân hàng có vấn đề nhưng như đã nói ở trên: Nước Mỹ không xảy ra cảnh hoảng loạn ngân hàng, hệ thống ngân hàng vẫn an toàn và đặc biệt là quyền lợi của hơn 100 triệu người gửi tiền được bảo vệ hoàn toàn.
Một điểm rất nổi bật, cần nhấn mạnh là quyền lợi của hơn 100 triệu người gửi tiền ở Mỹ được bảo vệ bằng một nguyên tắc rắt nổi tiếng: “ Closing Friday, opening Monday” : “ Đóng cửa thứ 6, mở cửa thứ 2” . Nghĩa là khi cần tiến hành một vụ M&A giữa 1 NH yếu kém và 1 NH khỏe mạnh, việc đàm phán cho thương vụ diễn ra trong khoảng thời gian từ 30 đến 90 ngày (tùy thương vụ) và hết sức bí mật, dưới sự giám sát và hỗ trợ về tài chính của FDIC. Khi 2 NH đã đạt được thỏa thuận mua bán, FDIC chọn 1 ngày thứ sáu gần nhất và tuyên bố trên các phương tiện thông tin đại chúng là NH A đã được NH B mua lại và toàn bộ số tiền gửi của khách hàng tại NH A đã được chuyển sang NH B, người gửi tiền tại NH A sẽ giao dịch với số tiền gửi của mình từ ngày thứ hai tuần tiếp theo tại NH B.
Phóng viên: Kinh nghiệm ông vừa nêu diễn ra khi có 1 NH khỏe mạnh đồng ý mua 1 NH yếu kém. Thế còn trường hợp 1 NH quá yếu kém, tình trạng rất xấu nên không có 1 NH nào đồng ý mua thì người gửi tiền sẽ được bảo vệ thế nào ? Vai trò của tổ chức BHTG sẽ thể hiện ra sao ?
Ông Nguyễn Mạnh Dũng:
Trường hợp 1 NH quắ yếu kém, tình trạng rất xấu nên không có 1 NH nào đồng ý mua thì theo luật của Mỹ, cơ quan BHTG sẽ đứng ra xây dưng một ngân hàng bắc cầu để tiếp nhận những tài sản tốt còn lại của NH yếu kém. FDIC sẽ điều hành , tái cơ cấu và cải thiện hoạt động của ngân hàng này trong khoảng thời gian từ 2 – 3 năm. Lúc này, do các hoạt động cơ bản của ngân hàng đổ vỡ được cơ quan BHTG duy trì, nên quyền lợi của người gửi tiền vẫn được đảm bảo. Sau 2 năm, khi tình hình NH đã được cải thiện rõ rệt, FDIC sẽ tìm một NH khỏe mạnh để mua và tiếp nhận lại toàn bộ ngân hàng này theo nguyên tắc “ Đóng cửa thứ sáu, mở cửa Thứ hai” như đã nêu ở trên. Như vậy, quyền lợi của người gửi tiền được bảo vệ hoàn toàn và vai trò của cơ quan BHTG là hết sức rõ ràng và quan trọng.
PV: Ở Việt Nam, quyền lợi của hơn 40 triệu người gửi tiền sẽ được bảo vệ thế nào khi diễn ra những hoạt động M&A ngân hàng ?
Ông Nguyễn Mạnh Dũng:
Hiện tại, các hoạt động M&A ngân hàng diễn ra ở Việt Nam chưa nhiều và chủ yếu là giữa các ngân hàng mạnh của Việt Nam với các cổ đông chiến lược trong và ngoài nước theo chiến lược phát triển của những ngân hàng này. Chưa có ngân hàng nào được chính thức thừa nhận là yếu kém, cần phải M&A để tránh đổ vỡ. Một vài năm trước đây đã có một số ngân hàng đổ vỡ, nhưng chưa có một ngân hàng đổ vỡ nào được xử lý bằng hình thức M&A.
Theo lộ trình, năm 2012 Quốc hội sẽ thông qua luật BHTG. Một trong 4 thành viên của mạng an toàn tài chính quốc gia sẽ được Chính phủ và Quốc hội trao nhiệm vụ là cơ quan đầu mối để tiếp nhận, xử lý và tiến hành các hoạt động M&A ngân hàng. Việc chia xẻ thông tin và phối hợp giữa các thành viên của mạng an toàn tài chính quốc gia trong vấn đề M&A ngân hàng cũng sẽ được quy định rõ trong luật BHTG. Khi đã có một cơ quan đầu mối với quyền hạn, trách nhiệm rõ ràng, chúng ta hoàn toàn có thể áp dụng những kinh nghiệm quốc tế tốt nhất để bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền khi diễn ra những hoạt động M&A ngân hàng
PV: BHTG Việt Nam có nhận định thế nào về Triển vọng M&A trong lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam thời gian tới ?
Ông Nguyễn Mạnh Dũng:
Trong 6 tháng đầu năm 2011, một vài thương vụ M&A ngân hàng đã diễn ra thành công tại Việt Nam:
- 1/2011, Công ty Tài chính quốc tế (IFC) mua 10% cổ phần của Vietinbank;
- 1/2011, Ngân hàng An Bình bán 600 tỷ đồng trái phiếu chuyển đổi cho IFC và Maybank.
- 2/2011, Tổng công ty Bưu chính Việt Nam mua cổ phần của ngân hàng Liên Việt bằng cách chuyển toàn bộ hệ thống tiết kiệm bưu điện sang Liên Việt Bank.
Trong thời gian tới, M&A ngân hàng tại Việt Nam diễn ra nhiều hay ít, sôi động hay trầm lắng sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào chiến lược kinh doanh của các ngân hàng và chủ trương của các cơ quan quản lý.
Thứ nhất, nhà đầu tư nước ngoài hiện được phép mua 30% cổ phần của các NH Việt Nam và Lộ trình tăng vốn điều lệ của các NHVN lên 3000 tỷ đồng đã được lui lại tới 31/12/2011. Như vậy, chắc chắn sẽ có nhiều thương vụ M&A ngân hàng khi các NHVN tiếp tục đi tìm các đối tác chiến lược trong và ngoài. nước
Thứ hai, Nếu các cơ quạn quản lý cho rằng hệ thống NHVN hiện nay đang hoàn toàn khỏe mạnh thì sẽ không có M&A ngân hàng. Nếu các cơ quạn quản lý cho rằng hệ thống NHVN hiện nay có một số ngân hàng yếu kém, cần tái cơ cấu thì M&A ngân hàng sẽ sôi động.
Cá nhân tôi cho rằng M&A ngân hàng sẽ diễn ra vì 2 lý do:
Thứ nhất, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành thông tư 04/2010/TT-NHNN về quy định việc sáp nhập, hợp nhất, mua lại tổ chức tín dụng. Đây là cơ sở pháp lý mở đường cho hoạt động M&A ngân hàng
Thứ hai và rất quan trọng là cách đây chỉ 3 tuần, ngày 16/6/2011, Ngân hàng Nhà nước đã có thông báo số 244/TB-NHNN, thông báo ý kiến chỉ đạo của Thống đốc NHNN tại Hội nghị triển khai công tác tín dụng 6 tháng cuối năm 2011 trong đó có ý kiến chỉ đạo (điểm 2.4): “ Xây dựng đề án tái cơ cấu hệ thống ngân hàng để nâng cao chất lượng, hiệu quả và an toàn hệ thống”
