Quốc hội thảo luận dự án Luật BHTG

Đối tượng được BHTG

Bên cạnh những ý kiến thống nhất với giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đề nghị chỉ nên BHTG của người gửi tiền là cá nhân, một số đại biểu cho rằng cần mở rộng đối tượng được BHTG. Đại biểu Touneh Drong Minh Thắm (Lâm Đồng) cho rằng cần BHTG đối với các loại hình doanh nghiệp, các tổ chức sử dụng ngân sách Nhà nước và các tổ chức chính trị xã hội, bởi theo đại biểu này “không nên chỉ bảo hiểm số đông người gửi tiền lẻ, nhỏ mà bỏ rơi số ít gửi tiền lớn. Hiện nay những tổ chức này cũng có các khoản quỹ hợp pháp đang được gửi tại các tổ chức tín dụng cần phải được bảo hiểm”. Theo đại biểu Lê Minh Hiền (Khánh Hòa) “chỉ nên phân biệt loại tiền gửi nào được bảo hiểm mà không nên phân biệt chỉ cá nhân gửi tiền mới được bảo hiểm”. Cụ thể, đại biểu Hiền lập luận: tổ chức kinh doanh vì lợi nhuận gửi tiền tại tổ chức tín dụng và thông qua đó được ưu tiên, ưu đãi trong việc vay vốn hoặc sử dụng các dịch vụ khác của ngân hàng thì phải chấp nhận rủi ro, không được BHTG. Tuy nhiên, đối với tổ chức gửi tiền không vì mục đích kinh doanh, không vì lợi nhuận như các quỹ từ thiện, quỹ vận động hoặc các tổ chức đoàn thể như công đoàn, đoàn thanh niên thì nên xem xét BHTG cho các đối tượng này”.

Mô hình tổ chức BHTG

Trong số 11 đại biểu đề cập tới nội dung này thì có tới 10/11 ý kiến nhất trí với dự thảo luật, theo đó giữ nguyên mô hình BHTG Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ thành lập như hiện nay và giao NHNN quản lý nhà nước. “Quan niệm của tôi BHTG là một công cụ để Nhà nước giám sát, hạn chế rủi ro trong lĩnh vực kinh doanh tiền tệ cũng như bảo vệ an toàn của hệ thống tài chính ngân hàng. Do đó BHTG phải do Thủ tướng Chính phủ thành lập” (Đại biểu Nguyễn Ngọc Bảo – Vĩnh Phúc). Mặc dù nhất trí với phương án này, đại biểu Trần Du Lịch vẫn “xin sửa lại một chút quy định trong dự thảo luật”: "Tổ chức BHTG là tổ chức tài chính do Thủ tướng Chính phủ thành lập; quy định chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức hoạt động" và "Thống đốc NHNN thực hiện chức năng quản lý Nhà nước đối với tổ chức BHTG theo quy định của Thủ tướng Chính phủ". “Tôi thống nhất hoàn toàn ý kiến của đại biểu Trần Du Lịch” – với khẳng định này, đại biểu Đinh Xuân Thảo lập luận: Mục đích của BHTG là bảo đảm lòng tin, sự yên tâm cho người gửi tiền và đảm bảo cho hoạt động lành mạnh của hệ thống ngân hàng. “Đối với lòng tin của người dân, chúng tôi có làm một đề tài nghiên cứu và điều tra xã hội học, nhiều ý kiến của người gửi tiền cho rằng họ gửi tiền vì tin tưởng có sự bảo lãnh của Chính phủ. Hiện nay đã có nghị định quy định BHTG Việt Nam do Thủ tướng thành lập và đã thực hiện tốt hơn 10 năm nay. Bây giờ xây dựng luật, tạo ra một khuôn khổ pháp lý đầy đủ hơn, hoàn thiện hơn thì thiết nghĩ nên kế thừa và tiếp tục phát triển qui định này để tốt hơn”.

“Thủ tướng ra quyết định thành lập thì tính độc lập của tổ chức này cao. Thứ hai là niềm tin của người dân vào tổ chức này tốt hơn” – Đại biểu Nguyễn Thái Học (Phú Yên) bày tỏ quan điểm. “Theo tôi, BHTG nên là một định chế độc lập” - Đại biểu Nguyễn Thanh Hải (Hòa Bình) phân tích: NHNN là cơ quan thực thi các chính sách tiền tệ, cấp giấy phép cũng như trực tiếp quản lý các hệ thống tín dụng và hoạt động của hệ thống ngân hàng. Trong khi đó, chức năng BHTG là bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền, bảo đảm an toàn và lành mạnh hệ thống ngân hàng nhằm nâng cao niềm tin của người dân, bảo đảm việc giám sát hệ thống tài chính quốc gia. Ngoài ra, BHTG còn phải có chức năng giám sát nhằm minh bạch hóa, công khai hóa trách nhiệm, hạn chế khả năng xảy ra đổ vỡ và bảo đảm sự ổn định, an toàn cho hệ thống ngân hàng.

Đại biểu Phùng Văn Hùng (Cao Bằng) cho biết, theo thông lệ quốc tế, BHTG là tổ chức độc lập tương đối. Sở dĩ tính độc lập tương đối quan trọng vì đó là điều kiện cần thiết, có tính quyết định để đảm bảo cho tổ chức BHTG hoạt động có hiệu quả. Như vậy, đại biểu Hùng khẳng định “mô hình tổ chức BHTG theo đề xuất của Ủy ban Thường vụ Quốc hội là hợp lý. Tổ chức BHTG phải do Thủ tướng quyết định thành lập và giao cho NHNN quản lý”.

Đặt giả thiết nếu tổ chức BHTG do NHNN thành lập và quản lý, trực thuộc cơ cấu tổ chức của NHNN, đại biểu Nguyễn Anh Sơn (Nam Định) lập luận: Tính độc lập tương đối của tổ chức BHTG sẽ giảm đi. NHNN cùng lúc phải giải quyết nhiều mục tiêu, có thể dẫn đến tình trạng mâu thuẫn giữa các lợi ích trong nội tại của ngành và cũng có thể quay về tình trạng phải sử dụng tiền thuế của dân để xử lý những yếu kém, đổ vỡ của ngân hàng.

Mô hình hoạt động và chức năng giám sát của tổ chức BHTG

Hầu hết các ý kiến nhất trí tổ chức BHTG hoạt động theo mô hình chi trả với quyền hạn mở rộng như quy định trong dự thảo luật. Đồng thời, tổ chức BHTG thực hiện chức năng giám sát từ xa và tham gia quá trình thanh lý, xử lý tài sản của tổ chức tham gia BHTG như đề xuất của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong dự thảo luật. Tuy nhiên, đại biểu Phùng Văn Hùng (Cao Bằng) cho rằng vấn đề này cần được xem xét lại. Theo đại biểu, nên giao cho tổ chức BHTG chức năng kiểm tra, giám sát thường xuyên. “Nếu chúng ta chỉ giám sát từ xa, tham gia kiểm soát đặc biệt khi có vấn đề xảy ra và nhận thông tin từ NHNN, từ tổ chức tham gia BHTG thì chắc chắn không phát huy được tác dụng của tổ chức BHTG”. Trong khi đó, NHNN đang triển khai đề án tái cấu trúc hệ thống tổ chức tín dụng với mục tiêu là phân loại các tổ chức tín dụng thành 4 nhóm dựa trên năng lực, dựa trên mức độ nợ xấu và năng lực quản lý rủi ro để cấp mức phát triển tín dụng. Đây là bước tiến rất lớn trong công tác tổ chức quản lý của NHNN. Vậy, tại sao chúng ta không giao cho tổ chức BHTG chức năng kiểm tra?

Loại tiền gửi được bảo hiểm

Dự thảo luật quy định chỉ bảo hiểm đối với tiền gửi bằng đồng Việt Nam. Lý do là chính sách quản lý ngoại hối Việt Nam thống nhất quản lý, chỉ sử dụng đồng Việt Nam trên lãnh thổ Việt Nam, nguyên tắc là người dân được phép mua ngoại tệ khi có nhu cầu hợp pháp và phải bán cho ngân hàng khi không có nhu cầu sử dụng, kể cả người nước ngoài sinh sống, làm việc, học tập hoặc đi du lịch tại Việt Nam cũng phải thực hiện nguyên tắc này. Tuy nhiên, Việt Nam tôn trọng quyền sở hữu ngoại tệ và vang của người dân, để thu hút nguồn vốn này trong dân, Nhà nước đã cho phép người dân được gửi ngoại tệ và vàng tại ngân hàng. Đồng thời, Nhà nước khuyến khích người dân bán lại ngoại tệ cho ngân hàng mà không tích trữ ngoại tệ. BHTG đối với ngoại tệ và kim loại quý có thể tạo ra cách hiểu không chính xác là Nhà nước khuyến khích việc tích trữ ngoại tệ và kim loại quý, điều này sẽ không nhất quán với chính sách quản lý ngoại hối.

Tuy nhiên, khi thảo luận, vẫn có ý kiến cho rằng hiện tại Nhà nước đã cho phép người dân được gửi vàng và ngoại tệ tại các ngân hàng. “Ngân hàng phải có trách nhiệm quy đổi tại thời điểm nhận vàng và ngoại tệ ra Việt Nam đồng để BHTG” (Đại biểu Nguyễn Ngọc Bảo – Vĩnh Phúc). Một số đại biểu khác đề nghị xem xét BHTG đối với tiền gửi bằng vàng và ngoại tệ, lý do là Nhà nước ta đang khuyến khích kiều hối và thu hút tiền gửi bằng ngoại tệ.

Phí BHTG

Các ý kiến thảo luận về nội dung này hầu hết đều thống nhất theo hướng giao Chính phủ quyết định khung phí BHTG để phù hợp với thẩm quyền của Chính phủ. Trên cơ sở khung phí này, NHNN quy định mức phí cụ thể cho các tổ chức tham gia BHTG dựa trên đánh giá, phân loại các tổ chức tín dụng. Việc xác định phí BHTG dựa trên định mức tín nhiệm của các tổ chức tham gia BHTG là cần thiết nhằm đảm bảo sự công bằng cũng như nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức tham gia BHTG. Mặt khác, từ năm 2012, NHNN đã tiến hành xếp loại các tổ chức tín dụng theo mức độ tín nhiệm nên việc thu phí BHTG trên cơ sở này là khả thi. Ngoài ra, mức phí BHTG cũng cần linh hoạt cần thiết để đảm bảo ổn định thị trường tài chính - tiền tệ quốc gia.

Hạn mức chi trả tiền gửi được bảo hiểm

Để bảo đảm tính minh bạch và tạo lòng tin cho người dân, về lâu dài cần quy định hạn mức trả tiền bảo hiểm cụ thể ngay trong Luật. Tuy nhiên, trong điều kiện cụ thể của nước ta hiện nay, đa số các đại biểu đồng tình với quan điểm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội là giao Chính phủ quy định và điều chỉnh hạn mức trả tiền bảo hiểm theo từng thời kỳ trên cơ sở đề xuất của NHNN được quy định như trong dự thảo Luật trình Quốc hội.