Trang Chủ
Trên thị trường, có nhiều kênh chính thức để khách hàng tiếp cận tín dụng tiêu dùng, thông qua ngân hàng thương mại (NHTM), CTTC, quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô. Theo số liệu của NHNN, dư nợ cho vay tiêu dùng của các CTTC tính đến cuối năm 2022 tăng hơn 20% so với cuối năm 2021. Qua đó góp phần mở rộng khả năng tiếp cận tín dụng của khách hàng ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa; hạn chế tình trạng tín dụng đen, cho vay nặng lãi ở các địa bàn này; thực hiện chiến lược tài chính toàn diện, ổn định kinh tế và công bằng xã hội.
Tăng cường cho vay có trách nhiệm của công ty tài chính
Theo Nghị định 39/2014/NĐ-CP ngày 7/5/2014 của Chính phủ về hoạt động của CTTC và cho thuê tài chính, tín dụng tiêu dùng là hình thức cấp tín dụng cho mục đích tiêu dùng của cá nhân bằng nghiệp vụ cho vay bao gồm cho vay trả góp, cho vay tiêu dùng và phát hành thẻ tín dụng.
Cho vay tiêu dùng của CTTC được thực hiện theo quy định tại Thông tư số 43/2016/TT-NHNN ngày 30/3/2016 và Thông tư số 18/2019/TT-NHNN ngày 04/11/2019 sửa đổi, bổ sung Thông tư số 43/2016/TT-NHNN. Theo đó, cho vay tiêu dùng là việc CTTC cho vay bằng đồng Việt Nam đối với khách hàng là cá nhân nhằm đáp ứng nhu cầu vốn mua, sử dụng hàng hóa, dịch vụ cho mục đích tiêu dùng của khách hàng, gia đình của khách hàng đó với tổng dư nợ cho vay tiêu dùng đối với một khách hàng tại CTTC đó không vượt quá 100 triệu đồng. Mức tổng dư nợ này không áp dụng đối với cho vay tiêu dùng để mua ôtô và sử dụng ôtô đó làm tài sản bảo đảm cho chính khoản vay đó theo quy định của pháp luật. CTTC cho vay tiêu dùng chủ yếu đối với 3 mục đích: (i) Mua phương tiện đi lại, đồ dùng, trang thiết bị gia đình; (ii) Chi phí học tập, khám, chữa bệnh, du lịch, văn hóa, thể dục, thể thao; (iii) Chi phí sửa chữa nhà ở.
Ngoài cho vay tiêu dùng quy định tại Thông tư số 43/2016/TT-NHNN, các hoạt động cho vay khác của CTTC thực hiện theo Thông tư 39/2016/TT-NHNN về hoạt động cho vay của TCTD đối với khách hàng.
Để tăng cường cho vay có trách nhiệm của CTTC, bảo vệ quyền lợi của khách hàng vay, đối với vấn đề thu hồi nợ, Thông tư số 18/2019/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung Thông tư 43/2016/TT-NHNN đã yêu cầu CTTC phải tuân thủ: (i) Biện pháp đôn đốc, thu hồi nợ phù hợp với đặc thù của khách hàng, quy định của pháp luật và không bao gồm biện pháp đe dọa đối với khách hàng, trong đó số lần nhắc nợ tối đa 05 (năm) lần/01 (một) ngày, hình thức nhắc nợ, thời gian nhắc nợ do các bên thỏa thuận trong hợp đồng cho vay tiêu dùng nhưng phải trong khoảng thời gian từ 7 giờ đến 21 giờ, không nhắc nợ, đòi nợ tổ chức, không gửi thông tin về việc thu hồi nợ của khách hàng cho cá nhân không có nghĩa vụ trả nợ cho công ty tài chính, trừ trường hợp có yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật; bảo mật thông tin khách hàng theo quy định của pháp luật;”; (ii) Áp dụng các hình thức tiếp nhận, xử lý góp ý, phản ánh, khiếu nại của khách hàng, đảm bảo xác thực thông tin khiếu nại cơ bản khách hàng cung cấp cho CTTC, trong đó tối thiểu có hai hình thức (trực tiếp thông qua các cá nhân, bộ phận chuyên trách tại trụ sở chính, chi nhánh, điểm giới thiệu dịch vụ của CTTC; gián tiếp thông qua các phương tiện điện tử, tổng đài điện thoại có ghi âm, tối thiểu hoạt động trong khoảng thời gian từ 7 giờ đến 21 giờ). CTTC có trách nhiệm giải quyết và trả lời khiếu nại của khách hàng, tổ chức, cá nhân liên quan trong thời hạn 48 (bốn mươi tám) giờ (trừ thứ bảy, chủ nhật và ngày lễ) kể từ khi tiếp nhận khiếu nại về số tiền cho vay, lãi suất, biện pháp đôn đốc, thu hồi nợ quy định tại hợp đồng cho vay tiêu dùng; về đòi tiền cá nhân, tổ chức không có nghĩa vụ trả nợ, thông tin sai về nghĩa vụ nợ tại Trung tâm thông tin tín dụng quốc gia Việt Nam và trong thời hạn 07 (bảy) ngày làm việc kể từ ngày tiếp nhận khiếu nại về nội dung khác.
Thông tư số 18 quy định CTTC phải: (i) Niêm yết công khai tại trụ sở, chi nhánh, điểm giới thiệu dịch vụ và đăng tải trên trang thông tin điện tử của CTTC các nội dung: khung lãi suất cho vay tiêu dùng, các loại phí, phương pháp tính lãi; các hình thức tiếp nhận góp ý, phản ánh, khiếu nại của khách hàng, tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động cho vay tiêu dùng của CTTC; (ii) Đăng tải thông tin liên hệ của CTTC, danh sách (tên, địa chỉ) điểm giới thiệu dịch vụ, những điều cần biết về cho vay tiêu dùng, các câu hỏi thường gặp trong cho vay tiêu dùng trên trang thông tin điện tử của CTTC; (iii) CTTC phải cung cấp cho khách hàng dự thảo hợp đồng cho vay tiêu dùng, giải thích chính xác, đầy đủ, trung thực các nội dung cơ bản tại hợp đồng cho vay tiêu dùng, trong đó bao gồm cả quyền và nghĩa vụ của khách hàng vay tiêu dùng, các biện pháp đôn đốc, thu hồi nợ, biện pháp xử lý trong trường hợp khách hàng không thực hiện nghĩa vụ theo hợp đồng cho vay tiêu dùng và có xác nhận của khách hàng về việc đã được công ty tài chính cung cấp thông tin theo quy định tại khoản này, để khách hàng xem xét, quyết định trước khi ký kết hợp đồng cho vay tiêu dùng...
Ngoài ra, CTTC còn có trách nhiệm: Thực hiện giám sát, kiểm tra, kiểm soát thường xuyên việc tuân thủ quy định của pháp luật, quy trình, quy định nội bộ về hoạt động cho vay tiêu dùng đối với cá nhân, bộ phận, đơn vị có liên quan tại trụ sở chính, chi nhánh, văn phòng đại diện, điểm giới thiệu dịch vụ của CTTC, đảm bảo thực hiện đúng quy định của pháp luật quy trình, quy định nội bộ. Phát hiện kịp thời các bất cập, hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật trong hoạt động cho vay tiêu dùng, thông báo, cảnh báo trong hệ thống CTTC để có biện pháp phòng ngừa, hạn chế rủi ro, các hành vi vi phạm pháp luật. Đồng thời, CTTC phải xử lý hoặc phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật, quy trình, quy định nội bộ trong hoạt động cho vay tiêu dùng, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của khách hàng; công bố công khai trong nội bộ việc xử lý các vi phạm này.
Nâng khả năng tiếp cận vốn chính thức cho người dân
Bên cạnh Thông tư 18, thời gian qua, ngành Ngân hàng đã có nhiều chính sách, giải pháp nhằm nâng cao khả năng tiếp cận vốn chính thức cho người dân, đặc biệt là khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa, từ đó góp phần ngăn chặn, đẩy lùi tín dụng đen.
NHNN cũng đã phối hợp với các Bộ, ngành xây dựng và trình Chính phủ ký ban hành Nghị định số 116/2018/NĐ-CP ngày 07/9/2018 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 55/2015/NĐ-CP và có hiệu lực thi hành từ ngày 25/10/2018, trong đó nâng mức cho vay tối đa không có tài sản đảm bảo của một số đối tượng khách hàng lên gấp 2 lần mức cho vay tối đa cũ nhằm đáp ứng tốt hơn nguồn vốn cho người dân tại khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa - nơi tín dụng đen hoạt động mạnh. Để tạo điều kiện cho khách hàng có thể tiếp cận các dịch vụ ngân hàng, tài chính, NHNN đang khuyến khích các loại hình tổ chức tín dụng (TCTD) mở rộng hoạt động tín dụng dưới nhiều hình thức, thông qua nhiều kênh khác nhau, đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ đi đôi với nâng cao chất lượng tín dụng để đáp ứng tốt hơn yêu cầu của khách hàng vay ở các phân khúc khác nhau của thị trường, góp phần hạn chế tín dụng đen.
Ngoài ra, NHNN có chính sách khuyến khích TCTD mở rộng mạng lưới hoạt động ngân hàng ở khu vực nông nghiệp, nông thôn, cụ thể như: xây dựng thí điểm và phát triển hệ thống ngân hàng lưu động của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam; phát triển hệ thống tài chính vi mô, các CTTC tiêu dùng; hoàn thiện chính sách, cơ chế để tăng cường tín dụng tiêu dùng phục vụ các đối tượng thu nhập thấp, vay vốn món nhỏ, thời gian ngắn. Với hệ thống khoảng gần 1.200 quỹ tín dụng nhân dân được thành lập ở hầu hết các xã trong phạm vi toàn quốc đã đáp ứng được nhu cầu vay vốn của xã viên, hợp tác xã, hộ gia đình và cá nhân trên địa bàn.
NHNN cũng chỉ đạo các TCTD rà soát để đổi mới quy trình, thủ tục cho vay theo hướng đơn giản hóa thủ tục vay vốn nhưng vẫn đảm bảo quy định của pháp luật; chỉ đạo các TCTD phát triển đa dạng các sản phẩm dịch vụ ngân hàng phù hợp từng đối tượng khách hàng; công khai, minh bạch các mức lãi suất, phí cho vay, đồng thời chủ động tiếp cận và hướng dẫn người dân về thủ tục vay vốn.
Bên cạnh đó, ngành Ngân hàng cũng thực hiện nhiều chính sách như giảm lãi suất cho vay, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, với nhiều chương trình tín dụng có lãi suất ưu đãi…
Tiếp tục hoàn thiện chính sách khuyến khích tín dụng tiêu dùng
Để tăng khả năng tiếp cận vốn cho người dân, đặc biệt với người nghèo, người yếu thế, người dân khu vực nông thôn, miền núi, vùng sâu vùng xa, góp phần đẩy lùi tín dụng đen, trong thời gian tới, ngành ngân hàng tiếp tục tập trung hoàn thiện khung khổ pháp lý, tạo điều kiện cho nhiều tổ chức tham gia vào tín dụng tiêu dùng, trước hết là các NHTM, đặc biệt là vai trò chủ lực của các ngân hàng có vốn nhà nước chi phối. Bên cạnh đó, hệ thống tài chính vi mô, quỹ tín dụng nhân dân có thể vào cuộc đồng bộ, tích cực hơn với cơ chế thông thoáng hơn, sử dụng những công nghệ hiện đại, với những khoản tín dụng nhỏ…để người dân có thể dễ dàng tiếp cận. Đồng thời, ngành Ngân hàng cần đẩy mạnh truyền thông, giáo dục tài chính, qua đó nâng cao kiến thức, kỹ năng và khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính ngân hàng cho người dân.
Đối với các CTTC, cần chú trọng phát triển các nền tảng công nghệ phục vụ cho vay tiêu dùng để gia tăng tiện ích cho người dân, giảm chi phí, tăng năng suất lao động. Tập trung đẩy mạnh giáo dục tài chính cho người tiêu dùng và xây dựng đội ngũ nhân sự để phát triển hiệu quả, bền vững. Bên cạnh đó, các CTTC tiêu dùng cần tiếp tục đầu tư công nghệ, nâng cấp dịch vụ, sáng tạo sản phẩm mới tạo sự khác biệt, tăng độ nhận biết.
Đặc biệt các TCTD, chính quyền địa phương nâng cao hơn nữa nhận thức cho người dân về dịch vụ tài chính tiêu dùng. Hiện nay vẫn còn không ít người dân có thói quen chưa tìm hiểu tường tận các quy định cho vay tiêu dùng. Do đó cần truyền thông giúp người dân nắm bắt được danh sách các CTTC do NHNN cấp phép (trên Cổng Thông tin điện tử NHNN: sbv.gov.vn) để tránh nhầm lẫn với các CTTC hay cầm đồ khác.
Trên thị trường có hai loại hình cho vay: cho vay cầm đồ và cho vay tài chính tiêu dùng. Cho vay cầm đồ là kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự do Bộ Công an quản lý, hoạt động theo đăng ký kinh doanh và chịu sự điều chỉnh theo Bộ luật Dân sự về cầm đồ và quy định về an ninh trật tự.
Cho vay tiêu dùng của các CTTC tiêu dùng hoạt động dưới sự cấp phép và quản lý của NHNN thực hiện theo Luật Các TCTD và Luật Doanh nghiệp. Hay nói cách khác, cho vay tiêu dùng của các CTTC dưới sự quản lý của NHNN chịu sự điều chỉnh của hai luật. Các CTTC tiêu dùng hoạt động với những tiêu chí như hệ số an toàn, rủi ro, nợ xấu, room cho vay… đều dưới sự giám sát, thanh tra, kiểm tra của NHNN.
Được biết, Hiệp hội Ngân hàng đã có văn bản gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, kiến nghị rà soát lại việc đặt tên “công ty tài chính” của loại hình cho vay cầm đồ hiện nay liệu có đang vi phạm Luật Các TCTD để tránh việc nhầm lẫn với các công ty tài chính tiêu dùng. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có văn văn bản gửi Sở Kế hoạch và Đầu tư các tỉnh, thành phố để rà soát.
Về phía Bộ Công an, chính quyền địa phương cần tiếp tục phối hợp và quyết liệt trấn áp các băng nhóm tội phạm cho vay nặng lãi đòi nợ kiểu xã hội đen, phát hiện và xử lý các hành vi lừa đảo qua mạng, ngăn chặn sự bùng phát các app cho vay vi phạm quy định về cho vay.
Bộ Công an tiếp tục phối hợp NHNN xây dựng văn bản hướng dẫn và tạo điều kiện cho các TCTD được đăng ký tài khoản, kết nối và sử dụng thông tin trên Hệ thống cơ sở dữ liệu dân cư quốc gia để giúp các TCTD định vị khách hàng mục tiêu dễ dàng hơn, đồng thời hỗ trợ công tác thu hồi nợ.
Ở tầm vĩ mô, Việt Nam nên có chính sách khuyến khích phát triển tín dụng tiêu dùng, qua đó góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.
.jfif)
.jpg)
