Năm 2022 là năm thứ ba Chỉ thị số 06/CT-TTg ngày 12/3/2019 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường giải pháp nhằm đảm bảo an toàn hoạt động, củng cố vững chắc hệ thống QTDND được thực thi, và cũng bước sang năm thứ ba BHTGVN được NHNN giao kiểm tra chuyên sâu đối với các QTDND. Đánh giá về hiệu quả triển khai Chỉ thị 06 thời gian qua, Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú cho rằng, thông qua công tác thanh tra, kiểm tra QTDND đã phát hiện, ngăn chặn kịp thời những vi phạm, tồn tại của các quỹ; công tác xử lý QTDND đạt nhiều kết quả tích cực. Đặc biệt, sự phối hợp, trao đổi thông tin NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố và các sở, ban, ngành với BHTGVN, Ngân hàng Hợp tác xã càng được tăng cường. Với việc theo dõi, kiểm tra chuyên sâu, phối hợp chặt chẽ với NHNN trong qua trình kiểm tra/xử lý kết luận sau kiểm tra và đề xuất phương án xử lý QTDND yếu kém tạo nền tảng để BHTGVN tiếp tục tham gia sâu hơn vào quá trình cơ cấu lại các TCTD yếu kém, trước mắt là đối với các QTDND.
Nếu như trước kia, việc kiểm tra chỉ đơn thuần đảm bảo tính tuân thủ, chấp hành quy định pháp luật về BHTG như tính/nộp phí, quản lý/niêm yết Chứng nhận tham gia BHTG, thông tin báo cáo về tiền gửi được bảo hiểm…thì hiện tại, công tác kiểm tra được triển khai nhằm góp phần lành mạnh hệ thống QTDND thông qua việc kiểm tra quy trình, quy định về huy động vốn/cho vay/ quản lý và sử dụng ấn chỉ quan trọng và chấp hành các tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động QTDND.
Bên cạnh đó, thay vào việc thu thập thông tin, dữ liệu từ các đơn vị như trước kia, việc kiểm tra chuyên sâu hiện tại đặt ra yêu cầu phải gặp trực tiếp người gửi tiền, khách hàng vay tại quỹ để đối chiếu mục đích huy động vốn hay sử dụng tiền vay, từ đó đưa ra đánh giá, định vị được rủi ro (nếu có) nhằm đề xuất các phương án xử lý kịp thời, hiệu quả…Như vậy, việc triển khai hoạt động kiểm tra chuyên sâu theo chỉ đạo của NHNN là một nhiệm vụ mới đối với BHTGVN, do mục đích kiểm tra, phương pháp, cách thức, đối tượng cũng như nội dung hoàn toàn khác biệt so với việc kiểm tra định kỳ của BHTGVN tại các tổ chức tham gia BHTG.
Triển khai Chỉ thị 06 của Thủ thướng Chính phủ và chỉ đạo của Thống đốc NHNN, thời gian qua, BHTGVN đã tích cực nghiên cứu, triển khai một số nội dung về phối hợp xử lý, tham gia hỗ trợ các QTDND yếu kém được đặt vào kiểm soát đặc biệt; phát huy vai trò giám sát, phân tích, đánh giá cảnh báo an toàn hệ thống đối với hệ thống QTDND, nhất là an toàn về tiền gửi và cho vay của các QTDND; tăng cường vai trò của BHTGVN trong việc phối hợp tham gia, hỗ trợ chức năng kiểm tra, giám sát của NHNN đối với QTDND.
Đặc biệt, năm 2021, BHTGVN được NHNN giao thực hiện kiểm tra các QTDND với số lượng nhiều hơn, phạm vi rộng hơn so với năm 2019, 2020. Trong khi đó, năm 2021 cũng là năm dịch bệnh Covid-19 bùng phát mạnh và gây ảnh hưởng trực tiếp tới toàn quốc, trong đó bao gồm các địa phương có QTDND mà BHTGVN được giao kiểm tra. Nhiều tỉnh, thành phố thực hiện giãn cách xã hội trong thời gian dài nhằm ngăn chặn dịch lây lan trong cộng đồng, đặt ra thách thức không nhỏ cho BHTGVN nói chung và các đơn vị kiểm tra trong toàn hệ thống nói riêng khi triển khai kiểm tra trực tiếp tại các QTDND theo kế hoạch, nhất là công tác đối chiếu trực tiếp với khách hàng gửi tiền và khách hàng vay vốn. Một số đoàn kiểm tra phải tạm dừng, hoặc phải thực hiện cách ly y tế trong quá trình kiểm tra; thực hiện thông qua biên bản kiểm tra bằng hình thức trực tuyến…Bám sát tình hình thực tế, BHTGVN thường xuyên cập nhật, báo cáo tiến độ thực hiện gửi Cơ quan Thanh tra giám sát NHNN và kịp thời đề xuất giải pháp nhằm hoàn thành kế hoạch kiểm tra theo yêu cầu của NHNN năm 2021.
Theo thông tin từ BHTGVN, kết thúc năm 2021, toàn hệ thống đã hoàn thành kiểm tra đối với 288 tổ chức tham gia BHTG, và 22 QTDND theo chỉ đạo của Thống đốc NHNN. Nội dung kiểm tra tập trung vào hoạt động huy động tiền gửi tiết kiệm; quản lý và sử dụng ấn chỉ quan trọng; chấp hành quy định về tỷ lệ đảm bảo an toàn; hoạt động cho vay (đối chiếu trực tiếp khoản vay và kiểm tra, xác minh việc sử dụng vốn vay thực tế của khách hàng). Trên cơ sở kết quả kiểm tra thu được, BHTGVN đã chỉ ra các vấn đề tồn tại và kiến nghị đối tượng được kiểm tra có biện pháp khắc phục kịp thời; cũng như đề xuất một số nội dung liên quan đến tăng cường công tác theo dõi, giám sát của NHNN đối với việc thực hiện các quy định trong hoạt động huy động vốn, hay về thành viên của QTDND, về nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của QTDND...
Cùng với đó, BHTGVN đã tổ chức đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm về công tác kiểm tra theo chỉ đạo của Thống đốc NHNN năm 2021. Quá trình kiểm tra đối với các QTDND đã được BHTGVN triển khai bài bản, thống nhất từ Trụ sở chính đến các chi nhánh, đoàn kiểm tra; đảm bảo đúng nội dung, thời gian, yêu cầu của NHNN. Tuy nhiên, để công tác kiểm tra chuyên sâu đạt hiệu quả cao hơn trong thời gian tới, BHTGVN cũng lưu ý các đoàn kiểm tra quán triệt thực hiện một số nội dung quan trọng như: Công tác chuẩn bị kiểm tra; triển khai kiểm tra, thực hiện các nội dung kiểm tra; xây dựng Biên bản kiểm tra, Báo cáo kết quả kiểm tra; triển khai đối chiếu trực tiếp với khách hàng gửi tiền và khách hàng vay vốn; đào tạo cán bộ tham gia các đoàn kiểm tra.
Để tiếp tục nâng cao chất lượng nghiệp vụ kiểm tra, đặc biệt là công tác kiểm tra chuyên sâu đối với QTDND, BHTGVN đã ban hành Quyết định số 609/QĐ-BHTG ngày 27/9/2021 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều Quy chế kiểm tra của BHTGVN đối với tổ chức tham gia BHTG ban hành kèm theo Quyết định số 801/QĐ-BHTG-HĐQT ngày 30/12/2015, với rất nhiều điểm mới như: Chủ thể được kiểm tra; nội dung kiểm tra; thời hạn kiểm tra và thời kỳ kiểm tra; kế hoạch kiểm tra; triển khai kế hoạch kiểm tra QTDND theo yêu cầu của NHNN…tạo một chỉnh thể thống nhất trong quy định về kiểm tra để áp dụng toàn hệ thống BHTG.
Năm 2022, BHTGVN tiếp tục được giao kiểm tra 281 tổ chức tham gia BHTG, và 53 QTDND theo chỉ đạo của NHNN. BHTGVN cho biết, từ đầu năm đã chủ động đổi mới quy trình kiểm tra để phù hợp với thực tế hoạt động ngân hàng cũng như diễn biến vẫn còn phức tạp của đại dịch Covid-19; thực hiện tập huấn cho đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra và cán bộ tại các phòng ban nghiệp vụ toàn hệ thống để phổ biến các văn bản, hướng dẫn kiểm tra đã được sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế.
Những tháng tiếp theo của năm 2022, tổ chức này sẽ tiếp tục đẩy mạnh nghiệp vụ giám sát từ xa để phát hiện sớm các đơn vị có biểu hiện sai phạm trong thực hiện các quy định pháp luật về BHTG, tiếp theo là tiến hành kiểm tra, đưa ra kết luận và kiến nghị kịp thời để các đơn vị sớm khắc phục sai phạm và đảm bảo an toàn hoạt động; qua đó góp phần thực hiện tốt các nhiệm vụ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 06 và chỉ đạo của Thống đốc NHNN về việc chấn chỉnh, tăng cường phòng, chống, ngăn ngừa vi phạm pháp luật nhằm đảm bảo an ninh, an toàn hoạt động trong hệ thống QTDND. Đây cũng là cơ sở để BHTGVN ngày càng thực hiện tốt hơn vai trò của mình trong quá trình tái cơ cấu các TCTD, đặc biệt là các QTDND yếu kém trong thời gian tới.