Chi nhánh BHTGVN khu vực Hà Nội chịu trách nhiệm triển khai chính sách BHTG trên địa bàn thành phố Hà Nội và 12 tỉnh bao gồm Hòa Bình, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Giang, Yên Bái, Lào Cai, Sơn La, Hưng Yên, Tuyên Quang, Lai Châu, Điện Biên, Cao Bằng và thành phố Hà Nội. Đến tháng 04/2014, tổng nguồn vốn hoạt động của 266 QTDND đạt 14.474 triệu đồng, tăng 1.346 triệu đồng so với tháng 12/2013. 100% các Quỹ đều đạt mức vốn điều lệ tối thiểu theo quy định. Vốn huy động tính đến 30/4/2014 đạt 12.712 triệu đồng, chiếm 87,83% tổng nguồn vốn. Số dư bình quân tiền gửi một Quỹ khoảng 46 tỷ đồng. Dư nợ cho vay đạt 10.348 triệu đồng, tăng 1,76% so với 12/2013 và tăng 5,78% so với tháng 04/2013, bình quân gần 39 tỷ đồng/quỹ. Tổng tài sản cố định và tài sản có khác của 266 quỹ hơn 293 tỷ đồng, bình quân hơn 1,1 tỷ đồng/quỹ (1).
QTDND là mô hình phù hợp với những địa bàn vùng sâu, vùng xa và đặc biệt có ưu thế ở những vùng nông thôn, khi mà các ngân hàng thương mại (NHTM) chưa có điều kiện vươn tới để phục vụ. Mô hình QTDND đã và đang đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển bền vững kinh tế nông thôn, nhất là gần 70% dân số ở khu vực nông thôn sinh sống nhờ phát triển kinh tế nông nghiệp. QTDND chủ yếu đặt trụ sở ở nông thôn với đội ngũ nhân viên thường sinh sống gần nơi địa bàn kinh doanh và nơi cư trú của người vay vốn. Vì thế cán bộ của các quỹ thường hiểu khá rõ khả năng chi trả, uy tín của từng cá nhân đi vay, từ đó tiết kiệm được chi phí đi lại để khảo sát và thẩm định khi cho vay. Đây chính là một lợi thế của QTDND so với NHTM. Nhờ hiểu được từng hộ gia đình, các quỹ sẽ làm thủ tục cho vay nhanh chóng, thuận tiện, giúp người dân tin tưởng hơn. QTDND cũng là nơi an toàn, thuận lợi để người dân đầu tư các khoản tiền nhàn rỗi sau những vụ mùa bội thu, đồng thời được cho vay lại khi có nhu cầu cần thiết với các thủ tục đơn giản, kịp thời. Nhờ đó nhiều hộ gia đình đã thoát khỏi cảnh nghèo và ăn nên làm ra.
Một trong những khó khăn của QTDND trên địa bàn quản lý của Chi nhánh BHTGVN khu vực Hà Nội là bị cạnh tranh lãi suất cho vay với các NHTM. Hiện nay, lãi suất huy động được phép của QTDND tối đa đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng là 6,5%, trong khi NHTM là 6% (2), hơn 0,5%. Lãi suất cho vay ngắn hạn đối với 5 lĩnh vực ưu tiên trong đó có nông nghiệp, nông thôn của QTDND là 9%, còn NHTM là 8% (3), hơn 1%. Đây là một mức chênh lệch lãi suất có biên độ khá thấp. Một khó khăn nữa của QTDND là tỷ lệ đội ngũ cán bộ có kinh nghiệm và nghiệp vụ chưa cao. Điều này dễ dẫn đến quản lý kém, rủi ro trong kinh doanh sẽ tăng cao hơn. Một vấn đề khác của QTDND là các quỹ chưa có hệ thống quản lý và kiểm soát thông tin khách hàng như NHTM. Do đó sẽ dẫn đến xảy ra tình trạng một khách hàng đồng thời có thể vay vốn từ cả NHTM lẫn QTDND trên địa bàn, mặc dù khả năng chi trả của khách hàng là khó khăn. Đây là một rủi ro lớn đối với QTDND hiện nay.
Vai trò của chính sách BHTG đối với sự phát triển bền vững của QTDND
Mô hình QTDND có đặc thù chủ yếu hoạt động ở địa bàn với những món vay nhỏ lẻ nên vai trò của BHTG có ý nghĩa quan trọng đối với hệ thống QTDND nói chung và trên địa bàn Chi nhánh BHTGVN khu vực Hà Nội nói riêng. Năm 2013, mặc dù QTDND Trần Cao, xã Trần Cao (Phù Cừ, Hưng Yên) bị đóng cửa, nhưng nhờ có sự hỗ trợ và phương án xử lý kịp thời của NHNN, BHTGVN cũng như Chi nhánh khu vực Hà Nội nên người dân gửi tiền tại QTDND Trần Cao bước đầu được thanh toán với hạn mức tối đa theo quy định của pháp luật về BHTG. Nhờ đó, người dân yên tâm, không xảy ra hiện tượng đến rút tiền bất thường hàng loạt tại các QTDND khác trên địa bàn. Chi nhánh khu vực Hà Nội thường xuyên giám sát từ xa, kiểm tra tại chỗ định kỳ các QTDND trên địa bàn đã góp phần đưa ra những kiến nghị, cảnh báo sớm giúp các QTDND trên địa bàn phòng ngừa rủi ro, hoạt động hiệu quả hơn.
Sau hơn 12 năm thành lập, Chi nhánh khu vực Hà Nội đã góp phần giúp hệ thống QTDND trên địa bàn phát triển bền vững, củng cố lòng tin của người dân vào hệ thống QTDND. Qua đó người dân cũng hiểu được quyền lợi của mình khi gửi tiền vào QTDND và tin tưởng vào chính sách BHTG.
Ths.Hồ Thanh Xuân
Chi nhánh BHTGVN khu vực Hà Nội
Tài liệu tham khảo:
(1) Báo cáo định kỳ hàng tháng quý của các quỹ tín dụng;
(2) Quyết định số 498/QĐ- NHNN ngày 17/3/2014 về mức lãi suất tối đa đối với tiền gửi bằng VND của tổ chức, cá nhân tại TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài theo quy định tại Thông tư số 07/2014/TT-NHNN ngày 17/3/2014;
Quyết định số 499/QĐ- NHNN ngày 17/3/2014 về mức lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng VNĐ của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng vay để đáp ứng như cầu vốn phục vụ một số lĩnh vực, ngành kinh tế theo quy định tại Thông tư số 07/2014/TT-NHNN ngày 17/3/2014.