Trang Chủ
Lợi ích cho các ngân hàng khi thực hiện Thông tư 41
Việc ban hành Thông tư 41 quy định tỷ lệ an toàn vốn đối với ngân hàng, chi nhánh NHNNg là yêu cầu đầu tiên trong việc hoàn thiện từng bước khuôn khổ pháp lý làm cơ sở cho việc thực hiện Basel II tại Việt Nam.
Theo Quyết định 254/QĐ-TTg ngày 01/03/2012 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng giai đoạn 2011-2015”, bên cạnh các giải pháp về xử lý nợ xấu và các ngân hàng yếu kém, việc triển khai Basel II được coi là giải pháp tái cơ cấu căn bản có tính đột phá thông qua việc phân bổ vốn hợp lý theo rủi ro, nâng cao năng lực quản lý rủi ro, hoàn thiện cơ cấu quản trị điều hành theo thông lệ quốc tế để tạo giá trị cốt lõi và sự phát triển bền vững cho các NHTM, tạo nền tảng cho sự an toàn, phát triển lành mạnh, nâng cao sức cạnh tranh của hệ thống ngân hàng Việt Nam trong xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng hiện nay. Theo đó, việc thực hiện Thông tư 41 sẽ đem lại những lợi ích như sau:
Trước hết, các NHTM sẽ an toàn hơn do duy trì tỷ lệ an toàn vốn để bù đắp các rủi ro theo thông lệ quốc tế: Khác với Thông tư 36/2014/TT-NHNN ngày 20/11/2014 quy định về giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của TCTD, chi nhánh NHNNg (Thông tư 36) (được xây dựng theo chuẩn mực vốn Basel I) chỉ yêu cầu tỷ lệ an toàn vốn để bù đắp rủi ro tín dụng, Thông tư 41 quy định tỷ lệ an toàn vốn đối với rủi ro tín dụng, rủi ro hoạt động, rủi ro thị trường theo đúng yêu cầu của Basel II.
Bên cạnh đó, các NHTM sẽ nắm rõ hơn các rủi ro thông qua việc lượng hóa các rủi ro để phân bổ vốn bù đắp rủi ro một cách hợp lý, nâng cao năng lực quản lý rủi ro: Như đã trình bày ở trên, các NHTM sẽ xác định, lượng hóa rủi ro thị trường, rủi ro hoạt động (hai loại rủi ro chưa được quy định tại Thông tư 36) để duy trì vốn bù đắp 2 loại rủi ro này.
Đối với rủi ro tín dụng, các NHTM xác định chính xác hơn mức vốn yêu cầu so với Thông tư 36 do Thông tư 41 quy định cụ thể các hệ số rủi ro theo từng loại đối tượng khách hàng (Chính phủ, tổ chức tài chính, tổ chức công lập, doanh nghiệp, khách hàng bán lẻ…), loại hình tín dụng đặc thù (cấp tín dụng bán lẻ, cấp tín dụng bảo đảm bằng bất động sản, cho vay thế chấp nhà ở, cho vay chuyên biệt, nợ xấu…), đồng thời quy định cụ thể việc tính vốn cho rủi ro tín dụng đối tác trong các giao dịch của NHTM với các đối tác.
Thông qua việc xác định rõ các rủi ro tín dụng, rủi ro hoạt động, rủi ro thị trường, các NHTM có cơ sở để nâng cao năng lực quản trị rủi ro, có các biện pháp giảm thiểu rủi ro phù hợp để sử dụng hiệu quả vốn tự có trong các hoạt động kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.
Ngoài ra, về việc phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu, hạ tầng công nghệ thông tin của các NHTM: Khác với Thông tư 36, Thông tư 41 yêu cầu các NHTM tính tỷ lệ an toàn vốn chi tiết đến từng đối tượng khách hàng, sản phẩm, hoạt động kinh doanh và nhiều loại rủi ro khác nhau. Do đó, các NHTM cần có một hệ thống cơ sở dữ liệu đầy đủ, hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại để tính vốn kịp thời, chính xác theo quy định tại Thông tư 41, đáp ứng yêu cầu về quản trị, điều hành cũng như yêu cầu về thanh tra, giám sát của NHNN.
Theo Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng (NHNN), với việc áp dụng Thông tư 41 sẽ tăng cường tính minh bạch hoạt động kinh doanh của các NHTM, giám sát của các nhà đầu tư, đối tác, người gửi tiền, tạo điều kiện thuận lợi cho các NHTM hoạt động lành mạnh trong việc huy động vốn, nâng cao năng lực tài chính. Theo yêu cầu của chuẩn mực vốn Basel II, Thông tư 41 có quy định về việc công bố công khai thông tin về tỷ lệ an toàn vốn, trạng thái rủi ro, các chính sách quản lý rủi ro... để nâng cao kỷ luật thị trường. Điều này sẽ giúp các lực lượng thị trường (các nhà đầu tư, đối tác, người gửi tiền, người có lợi ích liên quan…) có điều kiện để giám sát NHTM, đồng thời tạo điều kiện các NHTM đáp ứng tỷ lệ an toàn vốn, có chính sách quản lý rủi ro phù hợp, hoạt động lành mạnh sẽ huy động vốn với chi phí thấp, thu hút nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia vốn, từ đó nâng cao năng lực tài chính để hoạt động.
Việc tuân thủ quy định tại Thông tư 41 tạo điều kiện cho các NHTM tiếp cận thị trường quốc tế. Basel II là chuẩn mực quan trọng nhất để đánh giá mức độ an toàn của các NHTM. Do đó, các NHTM áp dụng Basel II sẽ có điều kiện thuận lợi khi mở rộng hoạt động sang thị trường nước ngoài, đặc biệt đối với các quốc gia quy định tuân thủ Basel II là điều kiện bắt buộc khi gia nhập thị trường. Đồng thờ, áp dụng Basel II là yếu tố tích cực để tổ chức xếp hạng quốc tế nâng hạng mức tín nhiệm, tạo điều kiện cho NHTM tiếp cận nguồn vốn với chi phí hợp lý từ các thị trường quốc tế.
Thách thức khi thực hiện Thông tư 41
Thứ nhất, về tài chính, mặc dù Thông tư 41 quy định tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu là 8%, nhưng do có thêm rủi ro hoạt động, rủi ro thị thường và thay đổi trong cách xác định với rủi ro tín dụng như đã nêu trên, NHTM cần duy trì vốn tự có sẽ cao hơn so với Thông tư 36. Do đó, có thể một số NHTM chưa đáp ứng tỷ lệ an toàn vốn theo Thông tư 41 và các NHTM này sẽ gặp thách thức tăng vốn để nâng cao năng lực tài chính. Về vấn đề này, Thông tư 41 quy định hiệu lực bắt đầu từ ngày 01/01/2020 sẽ tạo điều kiện cho NHTM trên có thời gian xây dựng, thực hiện kế hoạch tăng vốn, điều chỉnh hoạt động kinh doanh phù hợp để thực hiện khi Thông tư 41 có hiệu lực.
Bên cạnh nhu cầu tăng vốn tự có, các NHTM cần phải có nguồn tài chính để đầu tư, nâng cấp cơ sở dữ liệu, hạ tầng công nghệ thông tin, đào tạo nguồn nhân lực khi triển khai thực hiện Thông tư 41. Tuy nhiên, NHTM có thể phân bổ dần chi phí tài chính này từ nay đến ngày Thông tư 41 có hiệu lực (01/01/2020) Thực tế, thời gian quan nhiều NHTM đã hoàn thành các dự án về cơ cở hạ tầng cho việc thực hiện Basel II. Do đó, chi phí tài chính cho nhu cầu này không phải là thách thức quá lớn đối với các NHTM trong thời gian tới.
Thứ hai, thách thức về quản trị, điều hành. Khác với Basel I, Basel II không chỉ quy định về tỷ lệ an toàn vốn mà còn đưa ra các yêu cầu về quản lý rủi ro, quản trị điều hành, quản lý vốn. Do đó, việc thực hiện Thông tư 41 cũng như các văn bản của NHNN ban hành trong thời gian tới để hướng dẫn thực hiện Basel II đòi hỏi các NHTM cần thay đổi mạnh mẽ về nhận thức, tăng cường đáng kể năng lực quản trị rủi ro, hoàn thiện cơ chế quản trị, điều hành do trình độ quản trị điều hành hiện nay của các NHTM còn nhiều hạn chế so với Basel II.
Thứ ba, thách thức về cơ sở pháp lý liên quan (Chuẩn mực kế toán, quy định về tài sản bảo đảm…): Theo yêu cầu của Basel II, Thông tư 41 quy định việc tính toán vốn theo giá trị thị trường. Tuy nhiên, Chuẩn mực kế toán Việt Nam, các quy định liên quan đến tài sản bảo đảm (nhất là tài sản bảo đảm phi tài chính) chưa hỗ trợ cho việc xác định giá trị thị trường khi tính toán tỷ lệ an toàn vốn. Do đó, việc triển khai thực hiện Thông tư 41 sẽ thuận lợi hơn khi các Chuẩn mực kế toán Việt Nam được sửa đổi phù hợp với Chuẩn mực kế toán quốc tế và các quy định về tài sản bảo đảm được hoàn thiện, tạo lập được các thị trường chính thức để có thể xác định được theo giá trị thị trường.
Việc giảm hệ số CAR 8% phải chờ 03 năm nữa
Theo yêu cầu của Basel II, tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu là 8%. Do đó, Thông tư 41 quy định tỷ lệ này ở mức 8% là hoàn toàn phù hợp với Basel II. Điều này không có nghĩa là điều chỉnh giảm tỷ lệ an toàn vốn từ 9% (quy định tại Thông tư 36) xuống 8% vì cách tính tỷ lệ an toàn vốn của Thông tư 36 có nhiều khác biệt so với Thông tư 41 như đã nêu ở trên.
Trên cơ sở kết quả đánh giá tác động trong quá trình xây dựng Thông tư 41, khả năng thực tế của NHTM và định hướng tại Nghị quyết số 24/2016/QH14 ngày 08/11/2016 của Quốc hội về kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2016-2020: “Đến năm 2020, cơ bản các ngân hàng thương mại có mức vốn tự có theo chuẩn mực của Basel II, trong đó có ít nhất 12-15 ngân hàng thương mại áp dụng thành công Basel II (phương pháp tiêu chuẩn trở lên)”, Thông tư đã quy định thời hạn hiệu lực từ ngày 01/01/2020, trường hợp các ngân hàng có khả năng thực hiện tỷ lệ an toàn vốn trước thời hạn này có thể gửi văn bản để áp dụng trước. Quy định này đã cho phép các NHTM có đủ thời gian chuẩn bị về tài chính, cơ sở hạ tầng ... để thực hiện Thông tư 41, đồng thời, tạo cơ sở pháp lý cho các NHTM đã sẵn sàng, đủ điều kiện được sớm triển khai áp dụng Basel II.
