Ngân hàng Nhà nước yêu cầu thanh tra việc thanh toán chui nhân dân tệ qua POS

Mới đây tại Hạ Long (Quảng Ninh), lực lượng chức năng đã phát hiện hơn 200.000 nhân dân tệ, tương đương 700 triệu đồng được chuyển thẳng ra nước ngoài mà không qua bất cứ một hệ thống ngân hàng hay tổ chức trung gian thanh toán nào của Việt Nam. Các giao dịch được thực hiện bằng các máy chấp nhận thanh toán thẻ ngân hàng (POS) đưa trái phép từ Trung Quốc vào Việt Nam, mua bán hàng hóa bằng ngoại tệ ngay trong lãnh thổ Việt Nam.

Hoạt động thanh toán chui này sẽ gây thất thoát thu thuế, vi phạm quy định về quản lý ngoại hối, ảnh hưởng lớn đến an ninh tiền tệ Quốc gia.

Khoản 2 Điều 1 Thông tư số 26/2017/TT-NHNN ngày 29/12/2017 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 19/2016/TT-NHNN ngày 30/6/2016 của Thống đốc NHNN quy định về hoạt động thẻ ngân hàng có quy định về hành vi bị cấm liên quan đến hoạt động phát hành, sử dụng, thanh toán thẻ như sau: Đơn vị chấp nhận thẻ chuyển thiết bị chấp nhận thẻ, QR Code cho bên khác sử dụng; chấp nhận thanh toán thẻ mà không có hợp đồng thanh toán thẻ; sử dụng trái phép các thiết bị chấp nhận thẻ, QR Code của tổ chức thanh toán thẻ ở Việt Nam hoặc của tổ chức thanh toán thẻ ở nước ngoài.

Điểm b khoản 6 Điều 28 Nghị định số 96/2014/NĐ-CP ngày 17/10/2014 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ có quy định phạt tiền 50 triệu đồng đến 100 triệu đồng đối với hành vi phát hành thẻ, thanh toán thẻ không đúng quy định của pháp luật.

Để ngăn chặn tình trạng này, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước vừa ký công văn gửi tất cả các chi nhánh ngân hàng các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương yêu cầu báo cáo UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo các cơ quan chức năng trên địa bàn (công an, quản lý thị trường, thuế…) phối hợp NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố để tiến hành thanh tra, kiểm tra và xử lý các hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật. Trong quá trình thanh tra, kiểm tra, nếu phát hiện các hành vi vi phạm quy định về thanh toán, quản lý ngoại hối, NHNN chi nhánh các tỉnh, thành phố căn cứ chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền để xem xét xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực ngân hàng theo quy định tại Nghị định số 96/2014/NĐ-CP ngày 17/10/2014 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng và các văn bản khác có liên quan về xử lý vi phạm hành chính.

NHNN thấy hoạt động của các cửa hàng này ngoài nội dung liên quan đến hoạt động ngân hàng (quản lý ngoại hối và hoạt động thanh toán), còn có một số vấn đề khác như quản lý hàng hóa (xuất xứ, nhãn mác), quản lý thuế, ngoài ra đây còn là vấn đề về lợi dụng công nghệ cao, viễn thông cần phải có biện pháp xử lý về mặt kỹ thuật.... Do vậy, cần có sự phối hợp chặt chẽ của các Bộ, ngành liên quan... cùng với NHNN để xử lý triệt để, đảm bảo hoạt động kinh doanh của các cửa hàng này tuân thủ các quy định của pháp luật.

Ông Nguyễn Văn Đoan - Phó Giám đốc Chi nhánh NHNN tỉnh Quảng Ninh, cho biết, Máy POS "chui" từ nước ngoài mang vào Việt Nam rất khó kiểm soát, bởi thiết bị nhỏ gọn, dễ dàng cất giấu và chỉ cần gắn thêm sim 3G là có thể hoạt động.

Máy POS "chui" có thể thực hiện giao dịch nhanh chóng, mọi lúc, mọi nơi, thậm chí cả khi đang di chuyển. Nếu không bắt quả tang khi đang thực hiện giao dịch qua POS, lực lượng chức năng không thể xử lý các đối tượng vi phạm.

Tại Việt Nam, các địa phương có hoạt động du lịch sôi động, số lượng du khách nhiều, đặc biệt là du khách Trung Quốc, đều có nguy cơ các đối tượng lợi dụng thanh toán "chui" qua máy POS. 

Lãnh đạo một số ngân hàng nhìn nhận việc mang thiết bị này vào Việt Nam cho chủ thẻ nước ngoài thanh toán trái phép là không khó. Trong trường hợp ở Quảng Ninh, chỉ có ngân hàng phát hành thẻ, ngân hàng có máy POS và tổ chức trung gian thanh toán ở Trung Quốc mới biết và kiểm soát được các giao dịch. Điều này khiến cho các tổ chức tín dụng và tổ chức chuyển mạch thẻ ở Việt Nam không thu được phí, ngân sách không thu được thuế từ các cửa hàng cung cấp hàng hóa, dịch vụ (đơn vị chấp nhận thẻ - PV) và Việt Nam cũng không thu được ngoại tệ từ du lịch vốn là ngành xuất khẩu tại chỗ.

Về biện pháp ngăn chặn, phó tổng giám đốc phụ trách bán lẻ một ngân hàng cổ phần tại TP. HCM cho rằng phải có sự gian lận hoặc thông đồng giữa điểm bán hàng hóa, dịch vụ ở Việt Nam với du khách nước ngoài mới phát sinh các giao dịch thanh toán mua bán hàng hóa qua thẻ. Do đó, cần kiểm tra các điểm bán hàng, cung cấp dịch vụ cho du khách nước ngoài, xem có cho cà thẻ qua POS trái phép không?...