Tạo điều kiện cho người dân tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi mua nhà ở xã hội

Đề xuất giảm lãi suất cho vay đối với người mua nhà ở xã hội

Theo đó, NHNN đã đề xuất điều chỉnh mức giảm lãi suất cho vay đối với người mua nhà lên 3%/năm, từ đó tiếp tục giảm lãi suất cho vay đối với người mua nhà ở xã hội, tạo điều kiện cho người dân tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi. Đến nay, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý với đề xuất của NHNN đưa nội dung về giảm lãi suất của Chương trình tín dụng 120 nghìn tỷ đồng để xem xét, quyết định tại phiên họp thường kỳ.

Trên cơ sở đó, NHNN đang khẩn trương hoàn thiện hồ sơ tài liệu để báo cáo Chính phủ tại phiên họp. Sau khi được Chính phủ thông qua, NHNN sẽ khẩn trương có hướng dẫn để các ngân hàng thương mại (NHTM) thực hiện giảm lãi suất.

Theo NHNN, Chương trình tín dụng 120 nghìn tỷ đồng với lãi suất ưu đãi là nguồn vốn thương mại của các ngân hàng, không phải là vốn tín dụng chính sách. Vì vậy, quan điểm cho vay, giải ngân là đúng mục tiêu, đúng đối tượng của gói hỗ trợ này, hướng tới nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân, người có thu nhập thấp.

Hiện nay, ngành ngân hàng đang triển khai các chương trình cho vay nhà ở xã hội như: chương trình 120.000 tỷ đồng, các chương trình nhà ở tại Ngân hàng Chính sách xã hội... Các chương trình này, NHNN không đặt ra mục tiêu giải ngân trong từng năm do việc giải ngân phụ thuộc vào nhu cầu của khách hàng, tiến độ, pháp lý của dự án.

Tại Nghị quyết 33, Chính phủ đã giao NHNN chủ trì triển khai chương trình tín dụng khoảng 120.000 tỷ đồng để chỉ đạo các NHTM, trong đó chủ lực là 4 NHTM nhà nước (Agribank, BIDV, Vietcombank, Vietinbank) cho chủ đầu tư và người mua nhà của các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ vay với lãi suất trong thời gian ưu đãi thấp hơn 1,5 - 2% so với lãi suất cho vay trung và dài hạn VND bình quân của các NHTM nhà nước trên thị trường và các NHTM ngoài nhà nước có đủ điều kiện với các gói tín dụng cụ thể trong từng thời kỳ.

Thực hiện nhiệm vụ được giao, NHNN đã có nhiều văn bản hướng dẫn (Công văn số 2308/NHNN-TD ngày 1/4/2023; Chỉ thị số 02/CT-NHNN ngày 23/05/2023; Chỉ thị số 01/CT-NHNN ngày 15/01/2024; Công văn số 2331/NHNN-TD ngày 26/03/2024; Công văn số 3053/NHNN-VP ngày 12/04/2024); đồng thời tổ chức các cuộc họp với các NHTM, phối hợp với Bộ Xây dựng tổ chức hội nghị chỉ đạo các NHTM triển khai cho vay đối với chương trình và các NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố tiếp tục đẩy mạnh Chương trình.

Theo báo cáo của NHNN, trên cơ sở nội dung Nghị quyết 33 và diễn biến lãi suất trên thị trường, kể từ khi triển khai chương trình tín dụng 120.000 tỷ đồng đến nay, NHNN đã 4 lần công bố lãi suất áp dụng đối với chương trình, lãi suất đã được điều chỉnh giảm qua các lần công bố, từ mức ban đầu là 8,5% đối với chủ đầu tư, 8% đối với người mua nhà, xuống mức 8,2% đối với chủ đầu tư và 7,7% đối với người mua nhà ở kỳ công bố tiếp theo (tháng 7/2023 đến hết tháng 12/2023). Tiếp theo đó, NHNN đã tiếp tục giảm mức lãi suất xuống 8% đối với chủ đầu tư và 7,5% đối với người mua nhà (áp dụng từ tháng 1/2024 đến tháng hết 6/2024) và hiện tại, mức lãi suất cho vay của các NHTM áp dụng đối với khách hàng là chủ đầu tư dự án ở mức 7%/năm và đối với khách hàng là người mua nhà tại dự án ở mức 6,5%/năm từ ngày 1/7/2024 đến ngày 31/12/2024.

Đến nay, ngoài 4 NHTM Nhà nước, 4 NHTM cổ phần (VPBank, TPBank, TechcomBank, MBBank) đã đăng ký tham gia chương trình với số tiền 20.000 tỷ đồng (mỗi ngân hàng 5.000 tỷ đồng).

Đến cuối tháng 6/2024, có 34/63 UBND tỉnh, thành phố gửi văn bản tới NHNN và Bộ Xây dựng hoặc công bố công khai trên cổng thông tin điện tử với 78 dự án thuộc danh mục vay vốn Chương trình cho vay nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ. Các NHTM đã giải ngân 1.344 tỷ đồng bao gồm: 1.295 tỷ đồng cho chủ đầu tư tại 12 dự án; 49 tỷ đồng cho người mua nhà tại 5 dự án.

Cần giải pháp đồng bộ và tăng nguồn cung nhà ở xã hội

Theo đánh giá của các Bộ ngành, thực tế qua thời gian triển khai có một số khó khăn, vướng mắc chính cần tháo gỡ. Đó là nguồn cung nhà ở xã hội còn hạn chế. Bên cạnh đó, một số địa phương còn chưa công bố danh mục dự án tham gia chương trình mặc dù Sở Xây dựng đã có văn bản đề nghị. Một số dự án thuộc danh mục được công bố nhưng chủ đầu tư không có nhu cầu vay vốn (do đã hoàn thành hoặc đã vay vốn từ các nguồn khác).

Trong khi đó, các tổ chức tín dụng qua tiếp cận, thẩm định các dự án cũng nhận thấy một số dự án còn gặp vướng mắc về mặt pháp lý, về giải phóng mặt bằng, về thủ tục tính tiền sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng đất… Những vướng mắc về mặt pháp lý cũng là nguyên nhân dẫn tới các tổ chức tín dụng chưa có cơ sở để cấp tín dụng cho chủ đầu tư dự án. Nhiều dự án đang thi công phần móng hoặc đang trong giai đoạn lựa chọn nhà thầu, chưa khởi công, đang giải phóng mặt bằng… vì vậy chưa đủ điều kiện mở bán sản phẩm.

Về phía người mua nhà, theo báo cáo của NHNN chi nhánh các tỉnh, thành phố, nhiều dự án đang thi công phần móng hoặc đang trong giai đoạn lựa chọn nhà thầu, chưa khởi công, đang giải phóng mặt bằng…, vì vậy chưa đủ điều kiện mở bán sản phẩm nên chưa có người mua.

Để đẩy mạnh giải ngân gói tín dụng 120 nghìn tỷ đồng, cần có sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống chính trị, các bộ, ngành, địa phương quyết liệt đẩy nhanh tiến độ triển khai Đề án xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội, từ đó tạo ra các dự án nhà ở để các NHTM xem xét cho vay.

Theo đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà xã hội, mục tiêu trong giai đoạn 2021-2025 hoàn thành khoảng 428.000 căn. Để đáp ứng nhu cầu nhà ở cho người dân, năm 2024, Chính phủ giao mục tiêu cả nước hoàn thành 130.000 căn nhà ở xã hội. Bộ Xây dựng là cơ quan giám sát việc triển khai thực hiện Đề án Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp (giai đoạn 2021 - 2030).

Bộ Xây dựng cần khẩn trương, tích cực triển khai các nhiệm vụ được giao tại Quyết định 338/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030", theo đó chủ trì tháo gỡ các vướng mắc về cơ chế, chính sách, pháp luật; đôn đốc các địa phương thực hiện rà soát, bổ sung quy hoạch, bố trí quỹ đất dành để phát triển nhà ở xã hội...

Bên cạnh đó, các bộ, ngành cần rà soát, khẩn trương ban hành các văn bản hướng dẫn Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản có hiệu lực từ 1/8/2024.

Bộ Tài chính cần đẩy nhanh tiến độ rà soát, hoàn thiện các quy định liên quan đến chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, phát triển thị trường chứng khoán trở thành kênh huy động vốn dài hạn hiệu quả của doanh nghiệp, giảm sự phụ thuộc quá lớn vào dòng vốn tín dụng.

Bộ Tài nguyên và Môi trường cần nghiên cứu ban hành/ trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Đất đai; Xây dựng, hoàn thiện Hệ thống thông tin về đất đai, phối hợp với Bộ Xây dựng để kết nối với Hệ thống thông tin về nhà ở và thị trường bất động sản.

Đối với các địa phương cần: (i) Khẩn trương lập, phê duyệt quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng, chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở 05 năm và hàng năm để làm cơ sở chấp thuận chủ trương đầu tư các dự án phát triển nhà ở, tăng nguồn cung cho thị trường; (ii) Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tăng cường công tác chỉ đạo, điều hành, đôn đốc giải quyết công việc; (iii) Khẩn trương rà soát, xem xét ban hành danh mục và công bố công khai trên cổng thông tin điện tử của UBND tỉnh về danh mục dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư đủ điều kiện vay vốn chương trình 120.000 tỷ đồng.

Về phía NHNN đã yêu cầu các NHTM nhà nước phải phối hợp với chính quyền địa phương để đôn đốc, thúc đẩy tháo gỡ sớm nhất về mặt pháp lý cho các doanh nghiệp và phải nắm rất sát nhu cầu, vướng mắc ở từng dự án. Theo đó, các NHTM cần tháo gỡ vướng mắc, chỉ đạo trong hệ thống của mình về cho vay chương trình này để đảm bảo thực hiện nghiêm túc chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Khi khách hàng có nhu cầu vay vốn, cần hướng dẫn cụ thể, rõ ràng, tạo điều kiện thuận lợi để người dân, doanh nghiệp tiếp cận vốn theo đúng quy định của pháp luật, không đặt thêm các điều kiện, yêu cầu không cần thiết, gây khó khăn cho khách hàng.

Thời gian tới, NHNN sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Xây dựng trong việc xây dựng, ban hành các văn bản hướng dẫn Luật Nhà ở; theo dõi tình hình triển khai chương trình để đề xuất sửa đổi cho phù hợp với thực tế triển khai.

Hà Linh