Trang Chủ
Vai trò của tổ chức BHTG trong mạng an toàn tài chính quốc gia
Các cấu phần trong mạng an toàn tài chính quốc gia đều có vai trò quan trọng trong mạng an toàn tài chính, cụ thể:
Thứ nhất: Vai trò bảo vệ người gửi tiền. Đây là vai trò quan trọng nhất của tổ chức BHTG. Tuy nhiên, tùy theo mô hình tổ chức BHTG mỗi quốc gia đang áp dụng sẽ khẳng định mức độ bảo vệ người gửi tiền.Trên thế giới, có 3 mô hình BHTG đang được các nước lựa chọn và triển khai thực hiện, đó là chi trả, chi trả với quyền hạn mở rộng và mô hình giảm thiểu rủi ro. Trong đó vai trò bảo vệ người gửi tiền tốt nhất là mô hình giảm thiểu rủi ro.
Thứ hai: vai trò đảm bảo sự phát triển an toàn bền vững của hệ tống tài chính – ngân hàng, thông qua các hoạt động của tổ chức
Theo Bộ nguyên tắc phát triển hệ thống BHTG hiệu quả, tổ chức BHTG nhất thiết phải là một cấu phần trong hệ thống an toàn tài chính để phát hiện sớm, can thiệp và xử lý kịp thời các ngân hàng gặp vấn đề. Với 3 mô hình BHTG đã kể ở trên, cho dù hoạt động theo mô hình nào, tổ chức BHTG đều có vai trò quan trọng trong mạng an toàn tài chính quốc gia và là cơ quan duy nhất thực hiện chức năng bảo vệ người gửi tiền. Tổ chức BHTG sẽ trực tiếp thực hiện chức năng này bằng việc trả tiền bảo hiểm khi các tổ chức tín dụng bị đổ vỡ và gián tiếp thông qua nghiệp vụ kiểm tra, giám sát rủi ro đối với tổ chức tham gia BHTG. Nghiệp vụ này sẽ giúpphát hiện sớm cũng như can thiệp và xử lý kịp thời các tổ chức tham gia BHTG bị đổ vỡ, góp phần duy trì sự ổn định của hệ thống tài chính – ngân hàng.
Trong giai đoạn khủng hoảng, duy trì và khôi phục niềm tin của công chúng là điều kiện quan trọng giúp hệ thống tài chính ngân hàng vượt qua khó khăn, ổn định tình hình. Một trong các biện pháp mà nhiều nước sử dụng để đối phó với khủng hoảng tài chính là nâng hạn mức trả tiền BHTG hoặc chuyển sang chi trả không giới hạn nhằm ngăn ngừa để không xảy ra tình trạng hoảng loạn rút tiền hàng loạt của người gửi tiền. Điều này cho thầy vai trò của tổ chức BHTG trong xử lý khủng hoảng.
Ngoài ra, tổ chức BHTG có sự phối kết hợp với các thành viên trong mạng an toàn tài chính quốc gia trong việc giám sát, xử lý các tổ chức tín dụng bị đổ vỡ và chia sẻ thông tin liên quan để đánh giá đúng thực trạng hoạt động của từng tổ chức tín dụng, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của mạng an toàn tài chính.
Cụ thể, dưới đây là một số ví dụ thực tế về vai trò của tổ chức BHTG trong mạng an toàn tài chính quốc gia:Tổng công ty Bảo hiểm Hàn Quốc (KDIC)
KDIC được thành lập năm 1996, với mục tiêu để bảo hộ cho người gửi tiền và duy trì tính ổn định của hệ thống tài chính, giúp tổ chức tài chính đối phó được với nguy cơ phá sản, mất khả năng thanh toán hay các nguy cơ tổn thất tài chính khác mà tổ chức tài chính này không có khả năng thanh toán cho những người gửi tiền. KDIC hoạt động theo mô hình giảm thiểu rủi ro, và có chức năng, nhiệm vụ chính là: giám sát rủi ro các tổ chức tham gia BHTG, điều tra tổ chức tài chính một cách độc lập, yêu cầu thanh tra, hỗ trợ tài chính, thanh toán tiền bảo hiểm và xử lý các tổ chức tài chính bị đổ vỡ.
KIDC là thành viên trong Mạng an toàn tài chính quốc gia cùng với 3 thành viên khác là: Chính phủ, Ngân hàng trung ương, cơ quan giám sát. KDIC có mối quan hệ chặt chẽ với các cơ quan trong mạng, điều này được quy định trong các văn bản pháp lý của Hàn Quốc, đó là: chính phủ Hàn Quốc và các cơ quan giám sát tài chính (FSS) sẽ thông báo cho KIDC những diễn biến chính như việc tạm ngừng hoạt động, thu hồi giấy phép của tổ chức tài chính; các tổ chức tham gia BHTG và cơ quan giám sát tài chính (FSS) cung cấp số liệu cho KIDC; Thủ tướng Chính phủ ban hành cơ chế chia sẻ thông tin 100% giữa KDIC với Ngân hàng trung ương, Bộ Tài chính và Ủy ban giám sát tài chính (FSC). Với việc chia sẻ thông tin và cải thiện mô hình giám sát giữa các tổ chức trong mạng, KDIC đã duy trì ổn định hệ thống tài chính.
Trong giai đoạn khủng hoảng, KDIC áp dụng nhiều biện pháp xử lý, nâng cao niềm tin của công chúng vào hệ thống tài chính ngân hàng và hệ thống bảo hiểm, trong đó có chuyển từ bảo hiểm tiền gửi toàn bộ sang bảo hiểm có giới hạn và nâng hạn mức trả tiền bảo hiểm cho tất cả các khoản gửi ngân hàng từ 20 triệu Won lên 50 triệu Won (tháng 1/2013) nhằm ngăn chặn nguy cơ rút tiền ồ ạt, góp phần khôi phục ổn định hệ thống tài chính Hàn Quốc.
BHTG Mỹ
Tổng công ty BHTG liên bang Mỹ (FDIC) thành lập và triển khai hoạt động BHTG từ năm 1934. Hoạt động của FDIC đã góp phần củng cố, nâng cao niềm tin của người gửi tiền, ngăn chặn đỗ vỡ lan truyền trong hệ thống ngân hàng và khẳng định được vai trò của mình trong mạng an tài toàn chính quốc gia.
Mạng an toàn tài chính quốc gia của Mỹ gồm 4 thành viên đó là Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, Ngân hàng Trung ương, Bộ Tài chính và FDIC. FDIC hoạt động theo mô hình giảm thiểu rủi ro và thành công trong việc xử lý các ngân hàng bị đổ vỡ và có nguy cơ đổ vỡ với chi phí thấp nhất. Thông qua các nghiệp vụ hỗ trợ tài chính, giao dịch mua và nhận nợ thay, chi trả tiền bảo hiểm và ngân hàng bắc cầu, FDIC đã góp phần kiểm soát rủi ro ngân hàng, hỗ trợ các ngân hàng có vấn đề vượt qua khó khăn và ổn định hoạt động.
Trong giai đoạn khủng hoảng, từ năm 2008 đến tháng hết tháng 6/2011 ở Mỹ có 402 Ngân hàng buộc phải xử lý theo hình hình mua bán sáp nhập ngân hàng, nhưng quyền lợi người gửi tiền được đảm bảo nhờ sự phối kết hợp tốt và phân định rõ ràng quyền hạn trách nhiệm của 4 thành viên trong mạng an với đầu mối để tiếp nhận và xử lý những ngân hàng có vấn đề là FDIC điều này được ghi rõ trong Luật BHTG liên bang.
Đồng thời, trong giai đoạn khủng hoảng, nhằm củng cố nâng cao niềm tin của công chúng, hạn mức chi trả tiền bảo hiểm được FDIC tăng dần từ 100.000 đô la lên 250.000 đô la/người gửi tiền (từ 3/10/2008 đến 31/12/2010).
Như vậy, FDIC đã hoàn thành tốt vai trò của mình trong mạng an toàn tài chính quốc gia đó là bảo vệ người gửi tiền, ổn định và thúc đẩy phát triển hệ thống tài chính - ngân hàng, góp phần thúc đẩy kinh tế Mỹ vượt qua giai đoạn khó khăn, ổn định và phát triển.
Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN) trong mạng an toàn tài chính quốc gia – Một số đề xuất
BHTG VN là một tổ chức tài chính Nhà nước được thành lập ngày 9/11/1999, với mục tiêu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền, góp phần duy trì sự ổn định của các tổ chức tín dụng, bảo đảm sự phát triển an toàn lành mạnh của hệ thống tài chính ngân hàng.
Ở Việt Nam, mặc dù chưa có văn bản pháp lý quy định cụ thể về mạng an toàn tài chính quốc gia, nhưng theo thông lệ quốc tế, BHTGVN là một cấu phần trong mạng an toàn tài chính quốc gia bao gồm: Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Ủy ban giám sát tài chính quốc gia và BHTGVN.
Qua gần 15 năm thành lập và phát triển, BHTGVN đã chi trả tiền bảo hiểm cho 1.623 người gửi tiền tại 38 tổ chức tham gia BHTG bị giải thể, phá sản với số tiền là 21,8 tỷ đồng. Hạn mức trả tiền bao hiểm ngày đầu thành lập là 30 triệu đồng và tăng lên 50 triệu vào năm 2005. Ngày 18/6/2012 Luật BHTG đã được Quốc hội thông qua, có hiệu lực từ ngày 01/01/2013, theo đó, hạn mức trả tiền bảo hiểm sẽ được Thủ tướng Chính phủ quy định trong từng thời kỳ cho phù hợp. Hiện nay, BHTGVN đang nghiên cứu xem xét để trình các cơ quan có thẩm quyền nâng hạn mức trả tiền bảo hiểm để đảm bảo quyền lợi cho người gửi tiền ngày càng tốt hơn, giúp nâng cao niềm tin của người gửi tiền, ổn định hệ thống.
BHTGVN đã giám sát rủi ro 100% tổ chức tham gia BHTG, thông qua việc giám sát từ xa và kiểm tra tại chỗ các tổ chức tham gia BHTG đã kịp thời phát hiện các tổ chức có vi phạm các quy định về BHTG và quy định về an toàn trong hoạt động ngân hàng, giúp các tổ chức này có biện pháp kịp thời phòng ngừa, khắc phục rủi ro, ổn định hoạt động và an toàn hệ thống.
BHTGVN tham gia vào quá trình kiểm soát đặc biệt, tham gia quản lý, thanh lý tài sản của tổ chức tham gia BHTG để thực hiện tốt chức năng bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền và tăng cường nguồn lực tài chính để xử lý đỗ vỡ các ngân hàng.
Ngoài ra, BHTGVN có sự phối kết hợp với các cơ quan trong mạng (Ngân hàng Nhà nước) trong việc xử lý các ngân hàng có vấn đề và phối kết hợp cung cấp thông tin. Điều này, được quy định tại các văn bản pháp lý ngay từ ngày đầu thành lập, tuy nhiên thực tế triển khai còn có những hạn chế. Đến nay, quy định về cung cấp thông tin giữa Ngân hàng Nhà nước và BHTGVN đã có thay đổi theo Luật BHTG. Tuy nhiên, để đem lại hiệu quả và thuận lợi cho các bên có liên quan thực hiện cần phải có cơ chế chia sẻ thông tin cụ thể hơn.Để phát huy hơn nữa vai trò của BHTGVN trong mạng an toàn tài chính quốc gia, xin được quan tâm hơn một số vấn đề sau:
- Cần điều chỉnh hạn mức trả tiền bảo hiểm cho phù hợp với tình hình kinh tế xã hội hiện nay;
- Ban hành cơ chế chia sẻ thông tin giữa các thành viên khác của mạng an toàn tài chính, trong đó có cơ chế chia sẻ thông tin giữa Ngân hàng Nhà nước và BHTGVN;
- Xác định nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của mỗi cơ quan trong mạng an toàn tài chính quốc gia, để hoàn thành tốt mục tiêu hoạt động;
- Xác định cơ chế phối hợp giữa các Bộ, ngành, cơ quan thanh tra, giám sát và tổ chức BHTG trong việc đảm bảo tính an toàn của hệ thống tổ chức tín dụng và hệ thống tài chính quốc gia;
- BHTGVN cần chủ động xây dựng bộ chỉ tiêu giám sát và mô hình giám sát theo quy định của Luật BHTG;
Trong giai đoạn hiện nay, vấn đề tái cơ cấu, xử lý nợ xấu đang tiếp tục đặt ra đối với hệ thống ngân hàng Việt Nam, vai trò của tổ chức BHTG đòi hỏi được phát huy hơn bao giờ hết nhằm bảo đảm quyền lợi của người gửi tiền, ổn định, phát triển bền vững hệ thống tài chính quốc gia.
Tài liệu tham khảo:
- Bộ nguyên tắc cơ bản phát triển hệ thống BHTG hiệu quả;
- Luật Bảo hiểm tiền gửi tại Việt Nam được Quốc hội khóa XIII thông qua tại kỳ họp thứ 3 ngày 19/6/2012;
- Các Nghị định, Thông tư của Chính phủ về BHTG;
- Các báo cáo kết quả hoạt động năm của BHTGVN;
- Một số thông tin tham khảo trong các bài viết trên các website.
