Ngoài các tập đoàn, công ty bảo hiểm trong nước, các hãng bảo hiểm có tên tuổi và ra đời lâu năm trên thế giới như: Prudential, Manulife, AIA, AIG… cũng đã mở chi nhánh tại Việt Nam. Với những gói sản phẩm dịch vụ tiện ích, phù hợp, người dân từ thành thị cho đến nông thôn, vùng sâu, vùng xa đều được tiếp cận với những loại hình bảo hiểm này. Đối với lĩnh vực hoạt động Bảo hiểm tiền gửi (BHTG), tuy là không mới so với thế giới nhưng lại hoàn toàn mới tại Việt Nam.
Hoạt động thương mại luôn tiềm ẩn những rủi ro. Tuy nhiên, phải thấy rằng, rủi ro trong hoạt động NH là rủi ro mang tính dây chuyền có thể dẫn tới hậu quả làm cho hệ thống tài chính quốc gia bị tê liệt, xã hội bất ổn và niềm tin của dân chúng bị giảm sút. Chính vì thế, hoạt động BHTG sẽ phải giải quyết những vấn đề có tính chất vĩ mô, vượt ra khỏi quy mô một chủ thể tham gia bảo hiểm. Chính bản chất mang tính vì lợi ích chung của cả cộng đồng nên đằng sau hoạt động BHTG luôn luôn có sự hậu thuẫn rõ rang và mạnh mẽ của Nhà nước.
Trở lại với việc so sánh giữa BHTG với các loại hình bảo hiểm khác, vì đều có chữ bảo hiểm nên nhiều người hay nhầm lẫn giữa BHTG với các loại hình bảo hiểm thương mại, thậm chí cả với bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội…. Với họ, BHTG cũng giống với một trong những sản phẩm bảo hiểm đó, tức là có trao đổi, ký kết, mua bán, bồi thường giữa tổ chức bảo hiểm với đối tượng tham gia bảo hiểm. Thế nhưng ngoài đặc tính chung của bảo hiểm là một phương sách chia sẻ giảm rủi ro bằng cách biến tổn thất cá thể thành tổn thất cộng đồng và có thể dự tính, ngăn ngừa và hạn chế rủi ro thì BHTG còn có những nét khác biệt và mang tính chất đặc thù sau đây:
1. Pháp luật điều chỉnh về BHTG và hoạt động của tổ chức BHTG: BHTG là loại hình thực hiện chính sách công của Nhà nước với mục tiêu là bảo vệ người gửi tiền, góp phần đảm bảo sự phát triển an toàn và lành mạnh của hệ thống tài chính – ngân hàng. Chính vì thế, hoạt động BHTG cũng như của tổ chức BHTG không chịu sự điều chỉnh của Luật Kinh doanh bảo hiểm mà theo quy định riêng của pháp luật (Hiện đang được điều chỉnh bởi Nghị định của Chính phủ về BHTG, trong tương lai Luật BHTG cũng sẽ được ban hành để thay thế Nghị định này). Tại Việt Nam tổ chức BHTG duy nhất là Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam được Chính phủ thành lập và giao nhiệm vụ để thực hiện mục tiêu trên, không có sự cạnh tranh trong lĩnh vực hoạt động BHTG.
2. Về cơ chế bảo hiểm: Ở các loại hình bảo hiểm thương mại khi chủ thể tham gia bảo hiểm sẽ xuất hiện mối quan hệ trực tiếp giữa tổ chức bảo hiểm với tổ chức tham gia bảo hiểm (đối tượng được bảo hiểm). Còn ở BHTG thì khác, khi gửi tiền vào các tổ chức nhận tiền gửi, người gửi tiền không phải làm các thủ tục để tham gia BHTG mà tổ chức nhận tiền gửi phải có trách nhiệm tham gia BHTG. Ở đây, xuất hiện mối quan hệ ba bên, đó là: i) mối quan hệ giữa tổ chức tham gia BHTG và người gửi tiền (khi người dân gửi tiền vào các tổ chức nhận tiền gửi); ii) mối quan hệ giữa tổ chức BHTG và tổ chức nhận tiền gửi; mối quan hệ giữa tổ chức BHTG với người gửi tiền (khi tổ chức nhận tiền gửi bị giải thể, phá sản tổ chức BHTG thực hiện chi trả tiền gửi được bảo hiểm cho người gửi tiền). Hiện nay, theo quy định của pháp luật về BHTG, bất cứ một tổ chức tín dụng nào có hoạt động nhận tiền gửi từ dân cư (trừ Ngân hàng Chính sách xã hội và Ngân hàng Phát triển Việt Nam) thì đều phải tham gia bảo hiểm tiền gửi bắt buộc.
3. Về phí bảo hiểm: Đối với các loại hình bảo hiểm thương mại người tham gia bảo hiểm (người hưởng quyền lợi) phải trực tiếp nộp phí. Còn đối với BHTG, mặc dù là người được hưởng lợi từ chính sách BHTG, nhưng người gửi tiền không phải đóng phí bảo hiểm tiền gửi, trách nhiệm đóng phí thuộc về tổ chức nhận tiền gửi. Đây là khác biệt cơ bản giữa BHTG với các loại hình bảo hiểm thương mại khác.
Ngoài những khác biệt cơ bản nêu trên, BHTG còn có những đặc thù, đó là đối tượng tham gia BHTG. Nếu như đối tượng tham gia bảo hiểm của các loại hình bảo hiểm thương mại là các tổ chức hoặc cá nhân thì đối tượng tham gia BHTG là các tổ chức nhận tiền gửi. Các tổ chức nhận tiền gửi hiện nay rất đa dạng, có các ngân hàng, TCTD phi ngân hàng (ở các nước còn bao gồm cả các công ty chứng khoán, tổ chức bảo hiểm nhân thọ). Vì thế, rủi ro của đối tượng tham gia BHTG được ứng xử trong mối quan hệ đa chiều, lớn hơn rất nhiều so với rủi ro của các đối tượng bảo hiểm thương mại khác. Đó chính là rủi ro mang tính liên kết, tính hệ thống của các tổ chức nhận tiền gửi, rủi ro mang tính dây chuyền với quy mô lớn.
Như trên đã nói, hoạt động NH luôn tiềm ẩn những rủi ro và nhiều biến động. Trong nền kinh tế thị trường, BHTG được xem là một trong những định chế tài chính thiết yếu đối với hệ thống NH và nền kinh tế bởi nó góp phần quan trọng trong việc nâng cao niềm tin của công chúng cũng như sự phát triển an toàn của hệ thống này. Mười năm kể từ ngày thành lập, BHTGVN cũng đang từng bước phát huy được vai trò này.