Trước khi có Quy chế này, BHTGVN cũng đã có quy định các tổ chức tham gia BHTG phải gửi báo cáo về số dư tiền gửi được bảo hiểm theo định kỳ tháng, quý tới BHTGVN. Tuy nhiên, những số liệu này chưa phản ánh được đầy đủ các tiêu chí liên quan đến số tiền gửi của người gửi tiền được bảo hiểm. Việc BHTGVN ban hành Quy chế này không nằm ngoài mục tiêu góp phần bảo vệ tốt hơn người gửi tiền.
Có thể nói, với việc ban hành Quy chế trên, bên cạnh yêu cầu của cơ quản lý nhà nước về hoạt động ngân hàng trong việc thực hiện các quy chế, quy định khi nhận tiền gửi của khách hàng thì việc yêu cầu tổ chức tham gia BHTG báo cáo đầy đủ thông tin về người gửi tiền tại tổ chức mình được xem là bổ sung kênh kiểm soát để ngăn ngừa và hạn chế phần nào các rủi ro đạo đức phát sinh trong hoạt động huy động tiền gửi.
Trong hoạt động BHTG, hai nghiệp vụ chính liên quan trực tiếp đến khách hàng gửi tiền được bảo hiểm là nghiệp vụ giám sát và kiểm tra.
Công tác kiểm tra của BHTGVN thời gian qua đã tập trung hơn vào kiểm tra hạch toán, quản lý tài khoản tiền gửi được bảo hiểm, hồ sơ tài liệu, sổ sách, chứng từ liên quan đến tiền gửi được bảo hiểm nhằm đánh giá việc chấp hành quy định của pháp luật liên quan đến công tác huy động vốn.
Các yếu tố liên quan đến việc tuân thủ các thủ tục nhận, hạch toán tiền gửi được yêu cầu kiểm tra chặt chẽ, đảm bảo theo đúng quy định của Ngân hàng Nhà nước.
Sau một thời gian triển khai kiểm tra chuyên sâu về tiền gửi được bảo hiểm tại các Quỹ tín dụng nhân dân (QTDND), một số vi phạm liên quan đến công tác huy động tiền gửi đã được BHTGVN phát hiện. Chẳng hạn như: Chưa thực hiện đúng quy định của Ngân hàng Nhà nước về chế độ chứng từ kế toán, hạch toán, kiểm soát, luân chuyển chứng từ, nguyên tắc thu chi tiền mặt, một số trường hợp thông tin về người gửi tiền còn thiếu hoặc chưa chính xác, chưa thực hiện đúng quy định của nhà nước về quản lý giấy tờ có giá, đặc biệt là việc quản lý, theo dõi ấn chỉ trắng, và điều này dễ dẫn đến tình trạng lợi dụng thẻ tiền gửi trắng để huy động ngoài sổ sách…
Có thể nói, công tác kiểm tra chuyên sâu về tiền gửi được bảo hiểm tại QTDND đã giúp BHTGVN phát hiện kịp thời nhiều trường hợp vi phạm các quy định của pháp luật, kiến nghị các đơn vị được kiểm tra có biện pháp khắc phục kịp thời, bổ sung những tài liệu còn thiếu cũng như chấn chỉnh việc tuân thủ các quy định của pháp luật.
Với việc ban hành Quy chế thông tin báo cáo về tiền gửi được bảo hiểm, BHTGVN có thể theo dõi, giám sát biến động về số dư tiền gửi được bảo hiểm ngay từ khi người gửi tiền trở thành đối tượng được bảo hiểm. Điều này thể hiện rõ ở một số điểm sau:
Thứ nhất,định kỳ hàng tháng, tổ chức tham gia BHTG phải gửi BHTGVN báo cáo chi tiết về tiền gửi được bảo hiểm. Theo đó, tất cả thông tin, hồ sơ về khách hàng cũng như mã số CIF được tạo lập khi có giao dịch đều phải đưa vào báo cáo đầy đủ và gửi BHTGVN.
Thứ hai, tất cả số dư tiền gửi bằng VNĐ trên các tài khoản (theo quy định tại Quy chế thông tin báo cáo về tiền gửi được bảo hiểm), tổ chức tham gia BHTG đều phải báo cáo theo định kỳ Quý. Đây cũng là cơ sở để xác định trách nhiệm của tổ chức tham gia BHTG trong việc nộp phí bảo hiểm cho các đối tượng được bảo hiểm có đầy đủ, chính xác hay không.
Thứ ba, tất cả các sao kê chi tiết về tiền gửi bằng VNĐ được yêu cầu tổ chức tham gia BHTG thực hiện định kỳ hàng tháng và lưu trữ ngay tại đơn vị. Báo cáo này được gửi cho BHTGVN khi thực hiện kiểm tra tổ chức tham gia BHTG.
Thứ tư, với quy định tại Quy chế thông tin báo cáo về tiền gửi được bảo hiểm, tổ chức tham gia BHTG cũng có trách nhiệm hơn trong việc thực hiện Quy chế, thể hiện ngay từ việc phải đăng ký người có thẩm quyền chịu trách nhiệm và người trực tiếp thực hiện cung cấp thông tin báo cáo, giải đáp thắc mắc về nội dung thông tin báo cáo.
Với quy định mới này có thể thấy, với các tổ chức tham gia BHTG hoạt động bình thường, Quy chế này sẽ giúp có thêm một kênh thông tin trong việc kiểm soát chặt chẽ việc tuân thủ các quy định của nhà nước về huy động tiền gửi, cũng như thuận lợi, chính xác trong việc tính và nộp phí BHTG.
Đối với tổ chức tham gia BHTG gặp khó khăn hoặc có khả năng phải chi trả tiền bảo hiểm cũng sẽ giúp cho việc xác định lượng tiền dự kiến hỗ trợ hoặc chi trả tương đối chính xác, sát với thực tế để BHTGVN chuẩn bị tài chính, sẵn sàng thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền.
Mặc dù tới tháng 7/2018 Quy chế thông tin báo cáo về tiền gửi được bảo hiểm mới có hiệu lực nhưng BHTGVN đã có các bước chuẩn bị để đảm bảo tính hiệu quả và tuân thủ cao. Dự thảo Hướng dẫn Quy chế đang được BHTGVN gấp rút soạn thảo, trong đó có các nội dung cũng như công việc liên quan đến thiết lập đường truyền trực tiếp từ tổ chức tham gia BHTG đến BHTGVN/truyền thông tin qua cổng thông tin điện tử của BHTGVN sử dụng môi trường Interrnet… Bên cạnh đó, Ban chỉ đạo (tại Hội sở chính) và Tổ chỉ đạo (tại các Chi nhánh) đã được thành lập để triển khai tới các Tổ chức tham gia BHTG. Hy vọng với Quy chế thông tin báo cáo về tiền gửi được bảo hiểm, BHTGVN sẽ thực hiện tốt hơn chức năng nhiệm vụ được giao trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền.
Nguyễn Lệ Thu – Chi nhánh BHTGVN tại TP Hà Nội
Tài liệu tham khảo:
- Đánh giá và đề xuất qua công tác kiểm tra tiền gửi được BH tại QTDND (Bản tin BHTG số 35 Quý I – 2017)
- Quyết định số 2252/QĐ-BHTG ngày 15/12/2017 của BHTGVN V/v Ban hành quy chế thông tin báo cáo về tiền gửi được bảo hiểm.