Cơ chế thu phí BHTG đối với tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi (đơn vị) được quy định tại Nghị định 89/1999/NĐ-CP của Chính phủ về BHTG. Nhưng chính sách này được triển khai thực sự có hiệu quả, thuận tiện khi được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 109/2005/NĐ-CP, và được DIV hướng dẫn cụ thể, rõ ràng tại Công văn số 397/CV-BHTG8. Đặc biệt là trước khi triển khai, DIV đã tổ chức các Hội nghị tập huấn cho hầu hết cán bộ nghiệp vụ của DIV và Hội nghị tập huấn đối với khách hàng là các tổ chức tham gia BHTG để nắm bắt, quán triệt thực hiện. Để hoạt động này mang lại hiệu quả, ngay khi cơ chế này được triển khai áp dụng, DIV đã tổ chức phân quyền quản lý, giám sát chặt chẽ, thống nhất từ Trụ sở chính đến các chi nhánh khu vực trong cả nước. Đồng thời, thường xuyên kiểm tra, giám sát, đánh giá thông qua hệ thống giám sát từ xa và kiểm tra tại chỗ cũng như hệ thống báo cáo. Có được kết quả đó là sự thực hiện thống nhất, đồng bộ trong việc tính, nộp phí của các đơn vị, cũng như công tác theo dõi, quản lý của DIV. Đến nay, việc tính, nộp phí của các đơn vị đã ổn định, đi vào nề nếp, đúng quy định của pháp luật về BHTG cũng như hướng dẫn tại Công văn số 397/CV-BHTG8, số đơn vị vi phạm giảm hẳn. Một trong những nguyên nhân mang lại thành công đó là sự phối hợp chặt chẽ, chủ động tìm hiểu và kịp thời khắc phục, chỉnh sửa những tồn tại, sai sót cũng như những vướng mắc trong quá trình thực hiện giữa DIV với các đơn vị. Tuy nhiên, bên cạnh đó còn một số vấn đề mà DIV cần tiếp tục xem xét, hoàn thiện chính sách phí, đó là:
1) Hướng dẫn rõ đối tượng tiền gửi được bảo hiểm tại điểm c, khoản 2.1, Mục I, Công văn số 397/CV-BHTG8: là tiền mua giấy tờ có giá. Nên quy định rõ: đối tượng tiền gửi được bảo hiểm là tiền mua giấy tờ có giá ghi danh, vì tại điểm d khoản 2.2 mục này đã quy định tiền mua giấy tờ có giá vô danh là đối tượng không được bảo hiểm.
2) Đồng thời, hướng dẫn rõ hơn tiền gửi của hộ gia đình và tiền gửi của đồng chủ sở hữu nếu những người này cũng chính là đối tượng có tiền gửi không được bảo hiểm tại khoản 2.2, Mục I, Công văn số 397/CV-BHTG8. Điều này nhằm giúp các đơn vị thuận tiện trong việc xác định đúng số dư để tính phí, đồng thời làm cơ sở thực hiện và giải quyết các vấn đề liên quan tiếp theo, trong trường hợp tổ chức tham gia BHTG bị giải thể và được chi trả tiền bảo hiểm.
3) Việc quy định mốc thời gian riêng để nộp bảng tính phí và nộp phí như hiện tại không thuận tiện cho đơn vị, đặc biệt là những đơn vị ở vùng sâu, vùng xa, vì chỉ thực hiện 1 nghiệp vụ tính và nộp phí, nhưng phải đi lại 2 lần, tốn kém về thời gian và chi phí. Cần thống nhất một mốc thời gian cho nghiệp vụ này.
4) Xem xét điều chỉnh quy định nộp phí thừa, thiếu: Nếu giá trị phí nộp thiếu nhỏ mà yêu cầu phải bổ sung ngay cũng không thuận tiện, gây phiền hà, tốn kém cho đơn vị. Nên xem xét quy định nếu số tiền phí thiếu có giá trị lớn phải nộp bổ sung ngay, còn mức tiền nhỏ đơn vị được bù trừ vào kỳ nộp sau liền kề. Tương tự như vậy, khi đơn vị nộp thừa phí: nếu số tiền nộp thừa có giá trị nhỏ thì khấu trừ vào lần nộp sau, nhưng nếu số tiền nộp thừa có giá trị lớn, DIV xem xét thoái thu ngay, đảm bảo sự công bằng, thuận tiện, lợi ích cho đơn vị.
5) Để cơ chế, chính sách thu phí BHTG của Nhà nước được thực hiện đúng, thì bên cạnh sự rõ ràng, minh bạch, cụ thể của văn bản, sự kiểm tra, giám sát chặt chẽ của các bên liên quan, cần phải có chế tài xử phạt cụ thể, nghiêm minh đủ để răn đe những đơn vị chưa thực sự quan tâm, chấp hành chính sách thu phí BHTG của Nhà nước. Vấn đề này cũng cần được DIV và các cấp thẩm quyền xem xét trong dự thảo Luật BHTG.
6) Sớm áp dụng mức phí theo rủi ro của tổ chức tham gia BHTG. Việc thu phí theo mức độ rủi ro sẽ tạo sự công bằng, khuyến khích các đơn vị quan tâm nâng cao chất lượng hoạt động. Thu phí BHTG theo mức độ rủi ro cũng phù hợp với quy luật đào thải tự nhiên. Những đơn vị sau thời gian nhất định được đánh giá là hoạt động rủi ro, không mang lại hiệu quả sẽ được giải thể có trật tự, nhường chỗ cho những đơn vị hoạt động lành mạnh, an toàn, hiệu quả.
Ghi nhận, tổng kết, đánh giá những khó khăn, vướng mắc cũng như những bất cập, chưa phù hợp trong chính sách của Nhà nước về BHTG nói chung và phí BHTG nói riêng là cơ sở thực tiễn quý báu giúp DIV hoàn thiện chính sách BHTG vĩ mô phù hợp với xu hướng phát triển tất yếu của nền tài chính nước ta trước yêu cầu phát triển và hội nhập. Đó cũng là nội dung cơ bản mà các cơ quan liên quan cần xem xét đưa vào dự thảo Luật BHTG trong thời gian tới.
Tuy nhiên, để chính sách phí BHTG được thực hiện tốt thì các đơn vị tham gia BHTG cũng cần quan tâm chỉ đạo tốt một số nội dung sau:
Một là, thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật về BHTG cũng như tính và nộp phí BHTG theo hướng dẫn tại Công văn số 397/CV-BHTG8;
Hai là, thường xuyên kiểm tra, kiểm soát việc hạch toàn tiển gửi theo quy định của Ngân hàng Nhà nước đảm bảo đúng đối tượng tiền gửi được bảo hiểm. Đặc biệt là nghiên cứu có biện pháp theo dõi và hạch toán tiền gửi của các đối tượng phải loại trừ khỏi số dư tính phí như: thành viên Hội đồng quản trị, Ban điều hành, Ban Kiểm soát …;
Ba là, chú trọng hoàn thiện phần mềm tính phí tại đơn vị, nhất là những đơn vị có mạng lưới chi nhánh rộng, mới;
Bốn là; chú trọng tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ tính, nộp phí BHTG cho cán bộ làm công tác này, đặc biệt là cán bộ tính, nộp phí tại các chi nhánh, phòng giao dịch mới thành lập;
Năm là, thường xuyên trao đổi thông tin, khó khăn, vướng mắc với DIV để kịp thời tháo gỡ.
Trên đây là một số đề xuất, rất mong được trao đổi cùng bạn đọc.