Trang Chủ
Để thực hiện tốt chức năng giám sát, công tác thu thập, xử lý thông tin là khâu đầu tiên của quy trình giám sát và có vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng hiệu quả giám sát của tổ chức BHTG. Việc tiếp cận sớm, đầy đủ thông tin từ các tổ chức tham gia BHTG và tăng cường trao đổi thông tin giữa các cơ quan giám sát liên quan giúp bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền, góp phần đảm bảo an toàn hệ thống tài chính, ngân hàng. Trong khuôn khổ bài viết này xin đề cập đến nội dung tiếp cận thông tin để phục vụ cho công tác giám sát của tổ chức BHTG.
Theo nguyên tắc 6 (trong bộ nguyên tắc phát triển hệ thống bảo hiểm tiền gửi hiệu quả) có đề cập: Cần phải xây dựng một khung phối hợp chặt chẽ và chia sẻ thông tin định kỳ hoặc thông tin liên quan đến các ngân hàng cụ thể giữa tổ chức bảo hiểm tiền gửi và các thành viên khác của mạng an toàn tài chính. Các thông tin này phải chính xác và kịp thời (có thể bảo mật khi cần thiết). Cơ chế phối hợp và chia sẻ thông tin phải được chính thức hóa.
Để đảm bảo tổ chức bảo hiểm tiền gửi thu thập được thông tin cần thiết, đồng thời giảm thiểu gánh nặng lập báo cáo của các ngân hàng, cần phối hợp chặt chẽ trong việc thu thập và chia sẻ thông tin giữa các thành viên trong mạng an toàn tài chính. Sự phối hợp chặt chẽ và chia sẻ thông tin định kỳ hoặc thông tin liên quan đến các ngân hàng, cụ thể giữa tổ chức bảo hiểm tiền gửi và các thành viên khác của mạng an toàn tài chính rất hữu ích cho các thành viên trong mạng an toàn tài chính khi phối hợp các hoạt động liên quan.
Tại Đài Loan, Luật Bảo hiểm tiền gửi quy định: khi Bảo hiểm tiền gửi Đài Loan (CDIC) cần thu thập và phân tích thông tin tài chính hoặc thông tin hoạt động của một tổ chức tham gia BHTG, để kiểm soát rủi ro bảo hiểm, CDIC có thể thu thập những thông tin này qua cơ chế chia sẻ thông tin chính thức giữa các cơ quan có thẩm quyền, cơ quan có thẩm quyền cấp trung ương trong lĩnh vực tài chính nông nghiệp, Ngân hàng trung ương Đài Loan và CDIC. Nếu không có đủ các thông tin cần thiết, CDIC có thể trực tiếp yêu cầu các tổ chức tham gia BHTG cung cấp thông tin bổ sung chính xác.
Tại Việt Nam, Điều 11, Điều 13 của Nghị định 89/1999/NĐ-CP ngày 1/9/1999 của Chính phủ về BHTG có quy định: tổ chức tham gia BHTG có trách nhiệm nộp cho tổ chức BHTG các loại báo cáo theo quy định, và Thanh tra Ngân hàng Nhà nước có trách nhiệm cung cấp kết quả thanh tra, giám sát các tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi cho tổ chức bảo hiểm tiền gửi. Như vậy, theo quy định, thông tin để BHTG Việt Nam phục vụ cho phân tích cảnh báo sớm rủi ro gồm từ nguồn thông tin báo cáo của tổ chức tham gia BHTG và từ Ngân hàng Nhà nước và từ các đơn vị khác có liên quan. Hiện nay, tại BHTG Việt Nam, thông tin để phục vụ cho phân tích cảnh báo sớm rủi ro chủ yếu dựa trên báo cáo của tổ chức tham gia BHTG và các nguồn thông tin của các cơ quan khác có liên quan.
BHTG Việt Nam quy định, định kỳ hay đột xuất các tổ chức tham gia BHTG phải lập và gửi đầy đủ, kịp thời và chính xác các báo cáo theo quy định cho BHTGVN, đồng thời chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung, sự chính xác, tính kịp thời về thông tin báo cáo của đơn vị mình. Trong trường hợp các tổ chức tham gia BHTG vi phạm về chế độ thông tin báo cáo, tùy theo tính chất và mức độ các đơn vị sẽ chịu các hình thức xử phạt theo quy định của pháp luật. Thực tế, hoạt động giám sát các tổ chức tham gia BHTG đang dần được BHTG Việt Nam tăng cường theo hướng cảnh báo sớm rủi ro đối với hệ thống ngân hàng nói chung và từng tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi nói riêng. Điều này góp phần giúp các tổ chức tham gia BHTG có biện pháp thực hiện tốt các quy định của Nhà nước về BHTG cũng như các quy định an toàn trong hoạt động ngân hàng.
Hiện nay, theo quy định các tổ chức tham gia BHTG có thể nộp thông tin báo cáo cho BHTG Việt Nam bằng hai phương thức là báo cáo điện tử và báo cáo bằng văn bản. Đối với ngân hàng thương mại, chủ yếu nộp báo cáo bằng truyền file điện tử. Đối với các QTDND cơ sở, thời gian đầu các quỹ nộp báo cáo bằng văn bản thông qua đường bưu điện, về sau điều kiện cơ sở vật chất được nâng lên, các quỹ đủ điều kiện kỹ thuật đã được BHTGVN hỗ trợ cài đặt chương trình truyền tin báo cáo điện tử nên đã truyền file báo cáo trực tiếp về BHTGVN. Tuy nhiên, vẫn còn một số quỹ ở vùng sâu vùng xa, các quỹ chưa có đủ điều kiện kỹ thuật vẫn phải gửi báo cáo bằng văn bản qua bưu điện.
Nhìn chung, việc tiếp cận nguồn thông tin như hiện nay của BHTG Việt Nam còn có một số điểm hạn chế, cụ thể:
Đối với nguồn thông tin từ các tổ chức tham gia BHTG: BHTG Việt Nam thường tiếp cận chậm hoặc không đầy đủ các loại báo cáo theo quy định, đặc biệt là những báo cáo liên quan đến những thay đổi trong hoạt động hoặc tình trạng khó khăn trong hoạt động của tổ chức tham gia BHTG theo quy định.
Đối với nguồn thông tin của các cơ quan khác có liên quan: việc BHTG Việt Nam tiếp cận nguồn thông tin này còn rất ít và nhiều hạn chế do chưa có cơ chế rõ ràng, cụ thể về việc chia sẻ các loại thông tin.
Các hạn chế này trực tiếp làm ảnh hưởng đến chất lượng giám sát các tổ chức tham gia BHTG của BHTG Việt Nam do thông tin chậm trễ hoặc không có thông tin nên không có cơ sở để tính toán các chỉ tiêu giám sát.
Ngoài ra, phần lớn các loại báo cáo tổ chức tham gia BHTG có trách nhiệm gửi đến BHTG Việt Nam theo quy định lại trùng lắp với báo cáo mà các tổ chức này phải nộp cho Ngân hàng Nhà nước (NHNN). Điều này có thể là gánh nặng, một sự lãng phí đối với các tổ chức tham gia BHTG trong khi BHTG Việt Nam có thể tiếp cận từ NHNN nếu được cơ quan này chia sẻ.
Trong bối cảnh thị trường tài chính phát triển mạnh mẽ như hiện nay, thêm vào đó, đặc thù hoạt động tài chính - ngân hàng mang tính nhạy cảm và lan truyền cao đòi hòi phải có những xử lý kịp thời. Điều này, đòi hỏi công tác thu thập thông tin phục vụ cho việc giám sát phải nhanh chóng và ngày càng hiệu quả.
Ngày 18/6/2012, tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật Bảo hiểm tiền gửi và Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2013. Theo quy định của Luật BHTG từ ngày 1/1/2013 thay vì các tổ chức tham gia BHTG phải nộp cho tổ chức BHTG các loại báo cáo thì đơn vị chỉ cung cấp thông tin về tiền gửi được bảo hiểm, các nguồn thông tin khác tổ chức BHTG sẽ tiếp cận từ dữ liệu thông tin của NHNN và NHNN có trách nhiệm cung cấp thông tin về tổ chức tham gia BHTG theo quy định của Chính phủ.
Với quy định trên của Luật BHTG, trong tương lai sẽ khắc phục được những hạn chế của Nghị định số 89 và giúp các tổ chức tham gia BHTG giảm gánh nặng, tránh tình trạng lãng phí trong việc gửi báo cáo. Ngoài ra, theo quy định mới của Luật BHTG, tổ chức BHTG sẽ được tiếp cận sớm, đầy đủ, chính xác nguồn thông tin để đưa ra những đánh giá kịp thời, chính xác trình trạng của tổ chức tham gia BHTG, từ đó thực hiện tốt chức năng bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền, góp phần duy trì sự ổn định của hệ thống các tổ chức tín dụng, bảo đảm sự phát triển an toàn, lành mạnh của hoạt động ngân hàng.
Tài liệu tham khảo:
- Các nguyên tác phát triển hệ thống BHTG hiệu quả
- Nghị định số 89/NĐ-CP ngày 01/9/1999 của Chính phủ về bảo hiểm tiền gửi
- Luật bảo hiểm tiền gửi của Đài Loan.
- Luật Bảo hiểm tiền gửi tại Việt Nam được Quốc hội khóa XIII thông qua tại kỳ họp thứ 3 ngày 19/6/2012.
- Một số thông tin tham khảo trong các báo cáo và trên các website.
