Được biết, trước mỗi cuộc kiểm tra, BHTGVN đều chuẩn bị kỹ lưỡng về nhân sự, tổ chức nghiên cứu tài liệu - hồ sơ, tiến hành khảo sát tại tổ chức tham gia BHTG (nếu xét thấy cần thiết) để có phương pháp kiểm tra phù hợp và hiệu quả, đảm bảo yêu cầu về nội dung và tiến độ, không làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của các tổ chức tín dụng.
Theo số liệu từ BHTGVN, năm 2010, toàn hệ thống BHTGVN đã hoàn thành 100% kế hoạch kiểm tra tổ chức tham gia BHTG là ngân hàng, bao gồm: 1 ngân hàng thương mại (NHTM) Nhà nước, 21 NHTM cổ phần, 12 chi nhánh ngân hàng nước ngoài, 4 NH liên doanh và 4 NH 100% vốn nước ngoài. Nội dung kiểm tra chủ yếu tập trung vào xem xét việc chấp hành các quy định pháp luật về BHTG theo định kỳ 2 năm một lần hoặc định kỳ hàng năm theo đề nghị của đơn vị. Riêng các ngân hàng mới thành lập, bên cạnh việc kiểm tra lần đầu, BHTGVN còn hướng dẫn khách hàng thực hiện các quy định về cấp, niêm yết Chứng nhận BHTG, Nội dung BHTG, phương pháp tính nộp phí BHTG, chế độ thông tin báo cáo v.v.
Đối với các tổ chức tham gia BHTG là quỹ tín dụng nhân dân cơ sở, BHTGVN đã xây dựng kế hoạch kiểm tra 249 quỹ, trong đó 34 quỹ mới thành lập. Tính đến cuối năm 2010, toàn hệ thống đã tiến hành kiểm tra 228 quỹ, đạt 91,5% so với kế hoạch, riêng Chi nhánh BHTGVN tại thành phố Hồ Chí Minh và chi nhánh khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên đã hoàn thành 100% kế hoạch đề ra.
Qua kiểm tra cho thấy, phần lớn các tổ chức tham gia BHTG chấp hành nghiêm túc các quy định về BHTG của Nhà nước và của BHTGVN. Tuy nhiên, trong việc tính và nộp phí BHTG vẫn xảy ra sai sót khá phổ biến tại tất cả các kỳ tính phí ở hầu hết các đơn vị được kiểm tra, dù số tiền tính sai không lớn. Cụ thể, trong tổng số 42 đơn vị được kiểm tra có 26 đơn vị nộp thừa phí, 13 đơn vị nộp thiếu phí. Nguyên nhân, theo phòng Kiểm tra I BHTGVN - là do các đơn vị xác định các loại tiền gửi thuộc đối tượng bảo hiểm không chính xác hay nhầm lẫn ngay từ khâu nhập mã khách hàng và khai báo không rõ thành phần kinh tế của khách hàng dẫn đến loại trừ hay tính nhầm đối tượng cần tính phí.
Trong việc chấp hành chế độ thông tin báo cáo, vẫn còn tình trạng tổ chức tham gia BHTG chưa gửi đầy đủ và kịp thời một số loại báo cáo tài chính theo quy định của BHTGVN, hoặc chưa gửi bổ sung kịp thời hồ sơ pháp lý đối với những thay đổi của đơn vị trong thời hiệu kiểm tra như thay đổi điều lệ tổ chức và hoạt động, giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, thay đổi về nhân sự (thành viên HĐQT, ban kiểm soát và giám đốc đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chấp thuận, chuẩn y).
Một số tổ chức tham gia BHTG chưa thực hiện nghiêm quy định về an toàn hoạt động, như thực hiện phân loại nợ, trích lập dự phòng rủi ro sai quy định, vi phạm về tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu, cho vay đối với một khách hàng vượt 15% vốn tự có. Đồng thời, BHTGVN còn tiến hành kiểm tra, đánh giá mức độ rủi ro tín dụng và rủi ro hoạt động của các tổ chức tham gia BHTG. Bên cạnh các yếu tố định lượng, hoạt động kiểm tra được tập trung vào các nội dung mang tính định tính như việc xây dựng và thực hiện các quy trình nghiệp vụ, kể cả trước, trong và sau khi cho vay để đánh giá tính hợp lý, hiệu quả trong việc xây dựng và thực hiện quy trình của tổ chức tham gia BHTG.
Với mục tiêu ngày càng nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, BHTGVN đã chuyển dần từ kiểm tra tuân thủ sang kiểm tra trên cơ sở rủi ro. Chính vì vậy, BHTGVN đã phát hiện kịp thời những sai sót, vi phạm trong quá trình thực hiện các quy trình nghiệp vụ, bước đầu đánh giá mức độ rủi ro tín dụng và rủi ro hoạt động của các tổ chức tham gia BHTG, giúp các tổ chức này có giải pháp phù hợp nhằm phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro. Đồng thời, qua tiếp xúc trực tiếp với các tổ chức tham gia BHTG, BHTGVN đã thu nhận được nhiều ý kiến phản hồi về những vướng mắc trong việc thực hiện các quy định về hoạt động BHTG, rà soát và sửa đổi cho phù hợp với yêu cầu thực tiễn, hoàn thiện các quy trình nghiệp vụ, thông tin báo cáo của BHTGVN liên quan đến các tổ chức tham gia BHTG và kiến nghị với các cơ quan có thẩm quyền những vấn đề mang tính vĩ mô. TS. Dương Thu Hương - Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng – cho biết, Hiệp hội thường xuyên cập nhật thông tin đánh giá về hoạt động của các tổ chức tín dụng từ BHTGVN làm cơ sở phân tích tình hình thị trường tài chính và có những động thái kịp thời đối với thành viên Hiệp hội.
Theo nhận định của BHTGVN, nhìn chung hoạt động của các tổ chức tham gia BHTG năm 2010 khá ổn định, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế còn nhiều biến động phức tạp, cạnh tranh giữa các tổ chức tín dụng ngày càng gay gắt. Để các tổ chức tín dụng hoạt động an toàn và phát triển bền vững, theo các chuyên gia về BHTG, các tổ chức tín dụng cần có giải pháp phù hợp để quản lý rủi ro tốt hơn, tăng cường hiệu quả hoạt động của bộ máy kiểm soát nội bộ, quản trị điều hành.
Cùng tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro
Cùng với giám sát, kiểm tra là một trong những nghiệp vụ quan trọng của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN) nhằm phát hiện sớm sai phạm, rủi ro tiềm ẩn, từ đó kiến nghị các biện pháp khắc phục kịp thời để giúp các tổ chức tham gia BHTG kinh doanh an toàn và hiệu quả. TS. Lê Xuân Nghĩa - Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia - cho rằng, những đánh giá của BHTGVN đối với các tổ chức tham gia BHTG là nguồn quan trọng phục vụ công tác giám sát chung hệ thống tài chính.