Trước thời điểm chưa ban hành Luật BHTG, nghiệp vụ kiểm tra tại chỗ các tổ chức tham gia BHTG được thực hiện với nội dung kiểm tra việc tuân thủ các quy định về an toàn trong hoạt động ngân hàng và kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về BHTG. Nội dung kiểm tra việc chấp hành các quy định về an toàn trong hoạt động ngân hàng là kiểm tra việc thực hiện công tác huy động vốn, quy trình đầu tư tín dụng, chấp hành về tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu, giới hạn cho vay khách hàng, tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu, trích lập dự phòng rủi ro …v.v. Qua đó đánh giá mức độ rủi ro về hoạt động, rủi ro về tín dụng, quản trị điều hành, kiến nghị đơn vị tìm giải pháp xử lý phù hợp với tình hình thực tiễn nhằm giúp đơn vị hoạt động an toàn, hiệu quả. Cùng với việc kiểm tra an toàn là kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về BHTG như: Hồ sơ tham gia BHTG, niêm yết Chứng nhận BHTG, hồ sơ mở tài khoản, các tài liệu liên quan tới việc xác định tiền gửi thuộc đối tượng bảo hiểm, công tác tính và nộp phí BHTG, xử lý thừa thiếu phí cũng như việc thực hiện các kiến nghị của đoàn kiểm tra.v.v… Qua thực tiễn công tác kiểm tra tại chỗ đã kịp thời phát hiện những sai sót giúp đơn vị tìm biện pháp khắc phục, hạn chế những tiềm ẩn rủi ro có thể xẩy ra. Ngoài ra, các đoàn kiểm tra đã làm việc với chính quyền địa phương, tiếp cận với người gửi tiền để tuyên truyền, giải thích về chính sách BHTG, góp phần nâng cao niềm tin công chúng, người gửi tiền thực sự an tâm khi gửi tiền vào các tổ chức tham gia BHTG.
Kể từ ngày 01/01/2013 Luật BHTG có hiệu lực thi hành. Theo quy định của Luật BHTG, có một số điểm mới so với Nghị định 89/1999/NĐ-CP về BHTG và Nghị định 109/2005/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định 89, cụ thể:
Về nghiệp vụ kiểm tra, Luật quy định: Tổ chức BHTG theo dõi, kiểm tra việc chấp hành các quy định pháp luật về BHTG, kiến nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xử lý hành vi vi phạm quy định của pháp luật về BHTG;
Về đối tượng tiền gửi được bảo hiểm, Luật BHTG quy định tiền gửi được bảo hiểm là tiền gửi bằng đồng Việt Nam của cá nhân gửi tại tổ chức tham gia BHTG dưới hình thức tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm, chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, tín phiếu và các hình thức tiền gửi khác theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng;
Về phí BHTG, Luật BHTG quy định Thủ tướng Chính phủ quy định khung phí BHTG theo đề nghị của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, căn cứ vào khung phí bảo hiểm tiền gửi, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định mức phí bảo hiểm tiền gửi cụ thể đối với tổ chức tham gia BHTG trên cơ sở kết quả đánh giá và phân loại các tổ chức này. Như vậy, theo quy định của Luật BHTG về nghiệp vụ kiểm tra tại chỗ đã có những thay đổi so với trước đây về nội dung kiểm tra, xác định đối tượng tiền gửi được bảo hiểm và tính toán mức phí của từng tổ chức tham gia BHTG.
Đến nay, các văn bản quy định và hướng dẫn về khung phí và mức phí BHTG theo Luật BHTG chưa được cơ quan có thẩm quyền ban hành nên triển khai thực hiện công tác kiểm tra tại chỗ đối với các tổ chức tham gia BHTG năm 2013 và 2014 gặp một số vướng mắc, đó là: về cách tính phí BHTG vẫn phải thực hiện theo hướng dẫn tại Thông tư số 03/2006/TT-NHNN, thu phí đồng hạng với mức thu 0,15% năm tính trên tổng số dư tiền gửi được bảo hiểm, riêng về đối tượng tiền gửi được bảo hiểm xác định theo Luật BHTG. Đoàn kiểm tra tạm tính thu phí BHTG từ quý I/2013, khi có văn bản hướng dẫn chính thức của cơ quan có thẩm quyền mới thực hiện thanh quyết toán phí BHTG.
Quy định về phí BHTG của Luật BHTG làm nền tảng cho việc áp dụng hệ thống phí điều chỉnh theo mức độ rủi ro. Đây là vấn đề quan trọng tạo sự cạnh tranh bình đẳng trong nền kinh tế thị trường, hơn nữa để khắc phục những vướng mắc khi triển khai công tác kiểm tra, kịp thời xác định chính xác số phí BHTG phải nộp của của từng tổ chức tham gia BHTG qua từng thời kỳ, giúp các tổ chức tham gia BHTG thấy rõ quyền lợi và trách nhiệm của mình, chấp hành nghiêm túc các quy định của pháp luật về BHTG.
Mong rằng cơ quan có thẩm quyền quan tâm ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành Luật BHTG một cách đồng bộ, tạo điều kiện cho tổ chức BHTG nâng cao hơn nữa chất lượng hoạt động nghiệp vụ, thực hiện tốt vai trò của mình cũng như đưa Luật BHTG đi vào cuộc sống.