Ngân hàng Nhà nước chủ động và linh hoạt trong điều hành tỷ giá

Trao đổi bên lề Hội nghị Thứ trưởng Tài chính và Phó Thống đốc Ngân hàng Trung ương APEC tổ chức tại TP. Đà Nẵng hôm 21/10, bà Nguyễn Thị Hồng - Phó Thống đốc NHNN cho biết, với dự trữ ngoại hối 45 tỷ USD, chúng tôi tin rằng có thể giữ tỷ giá ở mức ổn định. “Lượng dự trữ ngoại hối cao sẽ cho phép NHNN can thiệp để ổn định thị trường tiền tệ khi cần thiết” - bà Hồng nói. Sau nhiều đợt tăng tỷ giá VND/USD trong năm 2015, năm 2016 NHNN đã chuyển sang sử dụng cơ chế thiết lập tỷ giá dựa trên cơ sở các yếu tố thị trường và điều chỉnh tỷ giá tham chiếu hàng ngày. Kể từ đầu năm 2017 đến nay, VND là một trong những đồng tiền ổn định nhất ở châu Á.

Diễn biến tỷ giá khá bất ngờ

Diễn biến tỷ giá những tháng qua được cho là khá bất ngờ với thị trường khi nhìn lại 3/4 chặng đường đã qua. Hồi đầu năm, tỷ giá được cơ quan điều hành, hoạch định chính sách cũng như phân tích của các chuyên gia, tổ chức trong nước và quốc tế đánh giá là chịu khá nhiều áp lực. Tỷ giá có thể tăng 2-3% từ việc cán cân thanh toán quốc tế sẽ không thuận lợi như năm 2016, nhất là đồng USD - đồng tiền chủ chốt trong rổ tính tỷ giá của Việt Nam mạnh lên. Cùng với đó là sự phục hồi của nền kinh tế Mỹ và lộ trình tăng lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) với số lần tăng dự báo sẽ nhiều hơn năm trước, nhiều đồng tiền lớn khác trong khu vực giảm giá mạnh, lạm phát có khả năng tăng khi giá hàng hóa thế giới phục hồi… Nhưng đến thời điểm này, theo tính toán của TS. Cấn Văn Lực – Cố vấn cấp cao Chủ tịch HĐQT Ngân hàng Đầu tư và Phát triển, tỷ giá chỉ tăng khoảng 1%, tổng mức tăng cả năm chỉ đến 1,5% cho thấy tỷ giá của Việt Nam khá ổn định. 

Đáng chú ý, ngày 10/10, lần đầu tiên NHNN giảm giá mua vào USD kể từ khi áp dụng cơ chế điều hành tỷ giá mới (từ 4/1/2016), đồng thời đánh dấu sự khác biệt lớn của diễn biến tỷ giá năm nay so với những năm trước. Động thái này được nối dài trong 3 ngày sau đó, và là lần đầu tiên thị trường chứng kiến NHNN liên tiếp hạ giá mua vào USD, cũng như sử dụng một công cụ mới để linh hoạt điều hành chính sách tỷ giá. Là người mua bán sau cùng trên thị trường, can thiệp hoặc điều tiết qua giao dịch trực tiếp của mình khi cần, việc NHNN liên tiếp hạ giá mua vào USD là tín hiệu mới, cho thấy sự linh hoạt hơn của nhà điều hành trong ứng xử với tỷ giá. Tại các NHTM, tỷ giá đã có chuỗi ngày đi xuống, trái ngược với diễn biến các năm trước – tỷ giá thường nóng lên vào những tháng cuối năm.

Cụ thể, NHNN công bố tỷ giá tham khảo tại Sở giao dịch NHNN ngày 11/10/2017 là 22.720 – 23.121 đồng/USD, giảm 5 đồng ở chiều mua và giảm 8 đồng ở chiều bán. Trước đó, ngày 10/10 NHNN cũng giảm 5 đồng giá mua USD, xuống còn 22.720 đồng/USD sau thời gian dài giữ giá 22.725 đồng/USD từ giữa tháng 6/2017 (trước đó là 22.675 đồng/USD). Về tỷ giá trung tâm, NHNN công bố mức áp dụng cho ngày 11/10/2017 là 22.459 đồng/USD, giảm 8 đồng so với ngày trước đó. Tỷ giá sàn/trần là 21.785 – 23.132 đồng/USD.

Nhận xét về những động thái này của NHNN, TS. Nguyễn Trí Hiếu - chuyên gia tài chính ngân hàng cho rằng, đây là một tín hiệu đáng mừng, chứng tỏ tình hình tỉ giá ổn định, góp phần kiểm soát lạm phát và giúp cho tình trạng nhập siêu của nền kinh tế được hưởng lợi.

Nhạy bén với những diễn biến lớn trên thế giới

Trả lời câu hỏi "lý do nào để NHNN giảm giá mua vào USD?", ông Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân cả chủ quan và khách quan. Về mặt khách quan, có thể do ảnh hưởng của đồng USD trên thế giới giảm giá so với các đồng tiền khác nên cũng ảnh hưởng tới tỉ giá của USD so với VNĐ. Về nguyên nhân chủ quan, có thể tín hiệu giảm giá mua vào USD thể hiện dự trữ ngoại hối của NHNN đang khá dồi dào nên không còn nhu cầu mua vào lượng USD lớn như trước nữa. Ngoài ra, ông Hiếu cho rằng NHNN đang "nhạy bén" hơn với những diễn biến lớn đang xảy ra trên thế giới. "Vì thế, để chuẩn bị cho những biến động khó lường sắp tới của thị trường thế giới, NHNN đã giảm giá đồng USD để khi lên cao nó cũng sẽ lên ở mức vừa phải so với hiện tại" - ông Hiếu nói. 

Vì thế có thể thấy rằng, điều hành tỉ giá trung tâm đã bắt nhịp được với các tín hiệu của thị trường. “Bản thân nhà điều hành chính sách cũng đã có những cân nhắc nhất định để giá mua vào, bán ra của đồng USD không quá chênh lệch” - ông Hiếu nhận định.

Điểm nhấn trong điều chỉnh chính sách tỷ giá những ngày qua còn là NHNN sử dụng công cụ giao dịch kỳ hạn, khẳng định tính linh hoạt trong chính sách điều hành của NHNN. Với việc cho phép sử dụng sản phẩm mua kỳ hạn giúp các NHTM có thêm lựa chọn bán ngoại tệ cho NHNN trong tương lai với mức giá hiện tại, mà không lo giá sẽ giảm trong tương lai. Động thái này, theo đánh giá của một chuyên gia, sẽ mang lợi kép cho các NHTM, giúp các ngân hàng vừa chủ động cân đối nguồn ngoại tệ vừa có thêm nguồn vốn cho hoạt động kinh doanh đang bước vào những tháng cao điểm.

Quan sát thị trường những ngày qua, PGS - TS. Nguyễn Thị Mùi - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia đánh giá tích cực những điều chỉnh trong điều hành chính sách tỷ giá của NHNN phù hợp với thực trạng diễn biến cung - cầu ngoại tệ trên thị trường, đồng thời phối hợp chặt chẽ trong việc điều hành chính sách tiền tệ một cách linh hoạt, chủ động hơn. Khi thấy xu hướng đồng USD giảm giá vẫn tiếp diễn, NHNN chủ động mua vào một lượng lớn để tăng dự trữ quốc gia (quy mô dự trữ ngoại hối quốc gia hiện đã lập kỷ mục mới với 45 tỷ USD). Song song với hoạt động này, NHNN đã tăng khối lượng tín phiếu NHNN với kỳ hạn dài hơn để hút bớt tiền đồng đã đưa ra mua ngoại tệ, không tạo áp lực cung tiền.

“Thực tế, đây không phải lần đầu NHNN xử lý tình huống thông qua các công cụ chính sách tiền tệ để điều hòa lượng tiền. Cái khó ở đây, thời điểm cuối năm cung tiền thường tăng cao, nếu xử lý không khéo lại tạo áp lực lên lạm phát. Do đó đòi hỏi NHNN vừa khéo chọn công cụ vừa phải theo dõi sát diễn biến lạm phát để thực hiện tiền bơm – hút nhịp nhàng. Điển hình như việc nới kỳ hạn tín phiếu từ 7 ngày lên 14 ngày với khối lượng khá linh hoạt theo lượng ngoại tệ mà NHNN mua vào để đảm bảo tăng dự trữ ngoại hối không gây áp lực lên lạm phát và không ảnh hưởng đến điều hành tỷ giá” - TS. Võ Trí Thành đánh giá.